12 bất-thiện-nghiệp cho quả trong 2 thời kỳ:
a)- Paṭisandhikāla: Thời kỳ tái-sinh kiếp sau:
12 bất-thiện-nghiệp đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 12 bất-thiện-tâm (ác-tâm).
* Trong thời kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla), 12 bất-thiện-nghiệp ấy chỉ có 11 bất-thiện-nghiệp trong 11 bất-thiện-tâm (ác-tâm) (không có si-tâm hợp với phóng-tâm) cho quả chỉ có 1 quả-tâm là suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của bất-thiện-nghiệp (upekkā-sahagataṃ akusalavipākacittaṃ santīraṇacittaṃ) thuộc về bất-thiện-quả vô-nhân-tâm. Suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả này gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh (paṭisandhikicca) trong 4 cõi ác-giới là địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh.
Năng-lực Của Suy-Xét-Tâm Này:
– Nếu suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của ác-nghiệp trong tham-tâm có nhiều năng-lực làm phận-sự tái-sinh kiếp sau thì hoá-sinh trong loài ngạ-quỷ hoặc loài a-su-ra, bởi vì 2 loài chúng-sinh này thường có tham-tâm thèm khát.
– Nếu suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của ác-nghiệp trong sân-tâm có nhiều năng-lực làm phận-sự tái-sinh kiếp sau thì hoá-sinh trong cõi địa-ngục, bởi vì loài chúng-sinh trong cõi địa-ngục này thường có sân-tâm không hài lòng.
– Nếu suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của ác-nghiệp trong si-tâm có nhiều năng-lực làm phận-sự tái-sinh kiếp sau thì tái-sinh trong loài súc-sinh, bởi vì loài chúng-sinh có tính si-mê.
b)- Pavattikāla: Thời kỳ sau khi đã tái-sinh:
12 bất-thiện-nghiệp đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 12 bất-thiện-tâm (ác-tâm) trong thời-kỳ sau khi tái-sinh (pavattikāla) có đầy đủ 12 bất-thiện-nghiệp có cơ-hội cho quả là 7 bất-thiện-quả vô-nhân-tâm.
*Trong 7 bất-thiện-quả vô-nhân-tâm ấy, trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) với suy-xét-tâm nào đồng sinh với thọ xả là quả của bất-thiện-tâm làm phận-sự tái-sinh (paṭisandhikicca) kiếp sau 1 trong 4 cõi ác-giới (địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh), chỉ có 1 sát-na-tâm xong rồi diệt, tiếp theo cũng chính suy-xét-tâm ấy gọi là hộ-kiếp-tâm (bhavaṅgacitta) làm phận-sự hộ-kiếp (bhavaṅgakicca) giữ gìn hộ trì kiếp chúng-sinh ấy cho đến mãn kiếp, rồi cuối cùng cũng chính suy-xét-tâm ấy gọi là tử-tâm (cuticitta) làm phận-sự tử (chết) (cutikicca) chấm dứt kiếp-hiện-tại của chúng-sinh ấy.
* Trong thời-kỳ sau khi tái-sinh (pavattikāla), kiếp-hiện-tại của chúng-sinh ấy có 7 bất-thiện-quả vô-nhân-tâm có cơ-hội phát sinh như sau:
Bất-thiện-quả vô-nhân-tâm có 7 tâm:
1- Nhãn-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của bất-thiện-nghiệp, nhìn thấy đối-tượng sắc xấu, không đáng hài lòng.
2- Nhĩ-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của bất-thiện-nghiệp, nghe đối-tượng âm thanh dở, không đáng hài lòng.
3- Tỷ-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của bất-thiện-nghiệp, ngửi đối-tượng hương mùi hôi, không đáng
hài lòng.
4- Thiệt-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của bất-
thiện-nghiệp, nếm đối-tượng vị dở, không đáng hài lòng.
5- Thân-thức-tâm đồng sinh với thọ khổ là quả của bất-thiện-nghiệp, xúc-giác đối-tượng xúc xấu thô cứng, không đáng hài lòng.
6- Tiếp-nhận-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của bất-thiện-nghiệp, tiếp nhận 5 đối-tượng (sắc, thanh, hương, vị, xúc) xấu, không đáng hài lòng.
7- Suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của bất-thiện-nghiệp, suy xét trong 5 đối-tượng (sắc, thanh, hương, vị, xúc) xấu, không đáng hài lòng.
Đó là 7 bất-thiện-quả vô-nhân-tâm này là quả của 12 bất-thiện-nghiệp trong 12 bất-thiện-tâm, nếu có cơ-hội phát sinh trong kiếp-hiện-tại, trong 11 cõi dục-giới và 1 số cõi sắc-giới.
Mỗi bất-thiện-quả vô-nhân-tâm này phát sinh cần phải hội đủ nhân duyên, điều kiện của mỗi quả-tâm này, còn tùy theo mỗi hạng chúng-sinh trong mỗi cõi giới ấy.
Tất cả mọi cảnh khổ của chúng-sinh trong các cõi địa- ngục, các loài a-su-ra, các loài ngạ quỷ, các loài súc-sinh đều là quả của 12 bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) mà chính chúng-sinh ấy đã tạo trong kiếp-hiện-tại hoặc trong những kiếp-quá-khứ.
1 Tác-ý tâm-sở đồng sinh với si-tâm hợp với phóng-tâm là bất-thiện-nghiệp không có năng-lực cho quả trong thời kỳ tái-sinh, nhưng bất-thiện-nghiệp này có khả năng cho quả trong thời kỳ sau khi đã tái-sinh, kiếp-hiện-tại, nếu nó có cơ hội cho quả.
2 Vô-nhân-tâm là tâm không có nhân nào trong 6 nhân: tham, sân, si, vô tham, vô sân, vô si. Bất-thiện-quả vô-nhân-tâm là tâm không có nhân thuộc quả bất-thiện.