3.3– Aparāpariyavedanīyakamma:
Kiếp-Kiếp Quả-Nghiệp
Aparāpariyavedanīyakamma : Kiếp-kiếp quả-nghiệp là nghiệp cho quả kiếp sau tiếp tục kể từ kiếp thứ 3 cho đến kiếp chót của bậc Thánh-A-ra-hán, trước khi tịch diệt Niết-bàn.
Thế nào gọi là kiếp-kiếp quả-nghiệp là nghiệp cho quả kiếp sau tiếp tục kể từ kiếp thứ 3 cho đến kiếp chót của bậc Thánh-A-ra-hán, trước khi tịch diệt Niết-bàn?
Aparāpariyāyavedanīyaṃ phalaṃ etassāti: Aparā-pariyāyavedanīyaṃ.
Nghiệp nào nếu có cơ-hội thì nghiệp ấy cho quả kiếp sau từ kiếp này sang kiếp khác, kể từ kiếp thứ 3 cho đến kiếp chót của bậc Thánh-A-ra-hán, trước khi tịch diệt Niết-bàn.
Nghiệp ấy gọi là kiếp-kiếp quả-nghiệp là nghiệp cho quả kiếp sau tiếp tục, kể từ kiếp thứ 3 cho đến kiếp chót của bậc Thánh Arahán trước khi tịch diệt Niết-bàn. Đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 12 bất-thiện-tâm (ác-tâm) hoặc 8 dục-giới đại-thiện-tâm làm phận-sự dục-giới tác-hành-tâm (kāmajavanakicca) từ sát-na tác-hành-tâm thứ 2 cho đến sát-na tác-hành-tâm thứ 6 gồm có 5
sát-na-tâm trong mỗi lộ-trình-tâm.
Dục-giới tác-hành-tâm (kāmajavanacitta) có 7 sát-na-tâm trong mỗi dục-giới lộ-trình-tâm, có 3 loại nghiệp cho quả theo thời gian nhất định như sau:
1- Tác-hành-tâm thứ nhất có diṭṭhadhammavedanīya-
kamma: hiện-kiếp quả-nghiệp là nghiệp chỉ cho quả trong kiếp-hiện-tại (kiếp thứ nhất) mà thôi.
2- Tác-hành-tâm thứ 7 có upapajjavedanīyakamma: hậu-kiếp quả-nghiệp là nghiệp chỉ cho quả tái-sinh kiếp-kế-tiếp (kiếp thứ nhì) sau kiếp-hiện-tại chấm dứt mà thôi.
3- Tác-hành-tâm từ thứ 2 cho đến tác-hành-tâm thứ 5 gồm có 5 sát-na-tâm có aparāpariyavedanīyakamma: kiếp-kiếp quả-nghiệp là nghiệp cho quả kiếp sau tiếp tục kể từ kiếp thứ 3 cho đến kiếp chót của bậc Thánh-A-ra-hán, trước khi tịch diệt Niết-bàn.
Aparāpariyavedanīyakamma: Kiếp-kiếp quả-nghiệp đó là 12 ác-nghiệp và 8 dục-giới đại-thiện-nghiệp.
Mỗi chúng sinh nói chung, mỗi người nói riêng trong vòng tử sinh luân hồi trong ba giới bốn loài như sau:
* Nếu ác-nghiệp thuộc về loại aparāpariyavedanīya-kamma: kiếp-kiếp quả-nghiệp có cơ-hội cho quả thì cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) và cho quả trong thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla), kiếp-hiện-tại như vậy, từ kiếp thứ 3 cho đến kiếp chót của bậc Thánh-A-ra-hán, trước khi tịch diệt Niết-bàn.
* Nếu dục-giới đại-thiện-nghiệp thuộc về loại aparā-pariyavedanīyakamma: kiếp-kiếp quả-nghiệp có cơ-hội cho quả thì cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) và cho quả trong thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla), kiếp-hiện-tại như vậy, từ kiếp thứ 3 cho đến kiếp chót của bậc Thánh-A-ra-hán, trước khi
tịch diệt Niết-bàn.
Như vậy, trong vòng tử sinh luân hồi trong ba giới bốn loài, mỗi chúng sinh từ vô thuỷ trải qua vô số kiếp đã lưu-trữ ở trong tâm tất cả mọi ác-nghiệp, mọi dục-giới đại-thiện-nghiệp thuộc loại aparāpariyavedanīya-kamma: kiếp-kiếp quả-nghiệp, nếu nghiệp nào có cơ-hội cho quả thì nghiệp ấy cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) và cho quả trong thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla), kiếp-hiện-tại ấy như vậy, kể từ kiếp thứ 3 cho đến kiếp chót của bậc Thánh-A-ra-hán, trước khi tịch diệt Niết-bàn.
Cho nên, nếu mỗi chúng sinh còn tử sinh luân hồi trong ba giới bốn loài thì aparāpariyavedanīyavedanīya- kamma: kiếp-kiếp quả-nghiệp không trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma) được.
Tuy nhiên, khi nào bậc Thánh-A-ra-hán tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân hồi trong tam-giới, thì khi ấy không chỉ có tất cả mọi ác-nghiệp và mọi dục-giới đại-thiện-nghiệp thuộc về loại aparāpariya- vedanīyakamma: kiếp-kiếp quả-nghiệp mới thật sự trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma), mà còn tất cả mọi ác-nghiệp, mọi thiện-nghiệp đã lưu-trữ ở trong tâm từ vô thuỷ cho đến kiếp-hiện-tại cũng đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma) tuyệt nhiên không còn có cơ hội cho quả của nghiệp được nữa.
Thật ra, đối với bậc Thánh-A-ra-hán khi hành động bằng thân, nói năng bằng khẩu, suy nghĩ bằng ý không còn gọi là nghiệp nữa, bởi vì tác-ý tâm-sở đồng sinh với duy-tác-tâm (kiriyacitta) làm phận-sự tác-hành-tâm trong
mọi lộ-trình-tâm, không tạo đại-thiện-nghiệp nào cả.
Như vậy, bậc Thánh-A-ra-hán không còn tạo nghiệp
mới nào cả. Song tất cả mọi nghiệp cũ gồm có mọi ác-nghiệp, mọi đại-thiện-nghiệp đã tích lũy từ vô thủy trải qua vô số kiếp trong quá khứ cho đến trước khi trở thành bậc Thánh-A-ra-hán, tất cả mọi nghiệp ấy, nếu nghiệp nào có cơ hội thì nghiệp ấy cho quả của nghiệp,trước khi bậc Thánh-A-ra-hán tịch diệt Niết-bàn.
* Bậc Thánh-A-ra-hán sau khi tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân hồi trong tam-giới, tất cả mọi ác-nghiệp, mọi thiện-nghiệp mới thật sự đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma), tuyệt nhiên không còn có cơ-hội cho quả của nghiệp được nữa.
3 Loại Nghiệp Được Thành Tựu Và Vô-Hiệu-Quả-Nghiệp
Trong cõi dục-giới, nếu mỗi lộ-trình-tâm có đầy đủ 7 sát-na dục-giới tác-hành-tâm (kāmajavanacitta) sinh rồi diệt liên tục qua mỗi lộ-trình-tâm, thì 3 loại nghiệp được thành tựu cùng trong một lộ-trình-tâm ấy là:
1- Diṭṭhadhammavedanīyakamma: Hiện-kiếp quả-nghiệp là nghiệp được thành-tựu trong sát-na dục-giới tác-hành-tâm thứ nhất, cho quả ngay trong kiếp-hiện-tại (kiếp thứ nhất).
Nếu trong kiếp-hiện-tại không có cơ-hội cho quả của nghiệp thì nghiệp ấy trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma) không còn hiệu lực cho quả của nghiệp được nữa.
2- Upapajjavedanīyakamma: Hậu-kiếp quả-nghiệp là nghiệp được thành-tựu trong sát-na dục-giới tác-hành-tâm thứ 7 cuối cùng, cho quả tái-sinh kiếp-kế-tiếp (kiếp thứ nhì).
Nếu nghiệp này không có cơ-hội cho quả tái-sinh kiếp-kế-tiếp (kiếp thứ nhì) thì nghiệp ấy trở thành vô-hiệu-
quả-nghiệp (ahosikamma) không còn hiệu lực cho quả của nghiệp được nữa.
3-Aparāpariyavedanīyakamma: Kiếp-kiếp quả-nghiệp là nghiệp được thành-tựu trong sát-na dục-giới tác-hành-tâm thứ 2 đến sát-na dục-giới tác-hành-tâm thứ 6, cho quả kiếp sau tiếp tục kể từ kiếp thứ ba từ kiếp này đến kiếp kia, cho đến kiếp chót của bậc Thánh-A-ra-hán, trước khi tịch diệt Niết-bàn.
Bậc Thánh-A-ra-hán sau khi đã tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân hồi trong tam-giới thì tất cả mọi ác-nghiệp, mọi thiện-nghiệp đã lưu-trữ ở trong tâm từ vô thuỷ trải qua vô số kiếp, cho đến kiếp-hiện-tại trước khi trở thành bậc Thánh-A-ra-hán, đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma).