Ba Giới – Bốn Loài
* Ba giới: Dục giới, sắc giới, vô sắc giới.
1- Dục giới có 11 cõi
2- Sắc giới có 16 cõi
3- Vô sắc giới có 4 cõi
Tam giới gồm có 31 cõi là nơi tạm trú của chúng sinh.
1- Dục giới có 11 cõi như sau:
* 4 cõi ác giới:
– Cõi địa ngục có tuổi thọ không nhất định.
– Cõi atula có tuổi thọ không nhất định.
– Cõi ngạ quỷ có tuổi thọ không nhất định.
– Cõi súc sinh có tuổi thọ không nhất định.
* 7 cõi thiện giới:
– Cõi người có tuổi thọ không nhất định.
– Cõi trời Tứ Đại Thiên Vương có tuổi thọ 500 năm trời, bằng 9 triệu năm cõi người (bởi vì 1 ngày 1 đêm ở cõi trời này bằng 50 năm cõi người).
– Cõi trời Tam Thập Tam Thiên có tuổi thọ 1.000 năm trời, bằng 36 triệu năm cõi người (bởi vì 1 ngày 1 đêm ở cõi trời này bằng 100 năm cõi người).
– Cõi trời Dạ Ma Thiên có tuổi thọ 2.000 tuổi trời, bằng 144 triệu năm cõi người (bởi vì 1 ngày 1 đêm ở cõi trời này bằng 200 năm cõi người).
– Cõi trời Đẩu Xuất Đà Thiên có tuổi thọ 4.000 tuổi trời, bằng 576 triệu năm cõi người (bởi vì 1 ngày 1 đêm ở cõi trời này bằng 400 năm cõi người).
– Cõi trời Hóa Lạc Thiên có tuổi thọ 8.000 tuổi trời, bằng 2.304 triệu năm cõi người (bởi vì 1 ngày 1 đêm ở cõi trời này bằng 800 năm cõi người).
– Cõi trời Tha Hóa Tự Tại Thiên có tuổi thọ 16.000 tuổi trời, bằng 9.216 triệu năm cõi người (bởi vì 1 ngày 1 đêm ở cõi trời này bằng 1.600 năm cõi người)
2- Sắc giới có 16 cõi chia theo quả của 4 bậc thiền hữu sắc như sau:
* Quả đệ nhất thiền hữu sắc có 3 cõi:
– Cõi Phạm Chúng Thiên có tuổi thọ 1/3 a-tăng-kỳ kiếp trụ [1] .
– Cõi Phạm Phụ Thiên có tuổi thọ 1/2 a-tăng-kỳ kiếp trụ.
– Cõi Đại Phạm Thiên có tuổi thọ 1 a-tăng-kỳ kiếp trụ.
* Quả đệ nhị thiền hữu sắc có 3 cõi:
– Cõi Thiểu Quang Thiên có tuổi thọ 2 đại kiếp [2] .
– Cõi Vô Lượng Quang Thiên có tuổi thọ 4 đại kiếp.
– Cõi Quang Âm Thiên có tuổi thọ 8 đại kiếp.
* Quả đệ tam thiền hữu sắc có 3 cõi:
– Cõi Thiểu Tịnh Thiên có tuổi thọ 16 đại kiếp.
– Cõi Vô Lượng Tịnh Thiên có tuổi thọ 32 đại kiếp.
– Cõi Biến Tịnh Thiên có tuổi thọ 64 đại kiếp.
* Quả đệ tứ thiền hữu sắc có 7 cõi:
– Cõi Quảng Quả Thiên có tuổi thọ 500 đại kiếp.
– Cõi Vô Tưởng Thiên có tuổi thọ 500 đại kiếp.
– Cõi Phước Sinh Thiên có 5 cõi dành riêng cho bậc Thánh Bất Lai chứng đắc đệ tứ thiền hữu sắc:
+ Cõi Vô Phiền Thiên có tuổi thọ 1.000 đại kiếp.
+ Cõi Vô Nhiệt Thiên có tuổi thọ 2.000 đại kiếp.
+ Cõi Thiện Hiện Thiên có tuổi thọ 4.000 đại kiếp.
+ Cõi Thiện Kiến Thiên có tuổi thọ 8.000 đại kiếp.
+ Cõi Sắc Cứu Cánh Thiên có tuổi thọ 16.000 đại kiếp.
3- Vô sắc giới có 4 cõi tuần tự theo quả của 4 bậc thiền vô sắc như sau:
– Đệ nhất thiền vô sắc là không vô biên xứ thiền cho quả tái sinh (hóa sinh) lên cõi Không Vô Biên Xứ Thiên có tuổi thọ 20.000 đại kiếp.
– Đệ nhị thiền vô sắc là thức vô biên xứ thiền cho quả tái sinh (hóa sinh) lên cõi Thức Vô Biên Xứ Thiên có tuổi thọ 40.000 đại kiếp.
– Đệ tam thiền vô sắc là vô sở hữu xứ thiền cho quả tái sinh (hóa sinh) lên cõi Vô Sở Hữu Xứ Thiên có tuổi thọ 60.000 đại kiếp.
– Đệ tứ thiền vô sắc là phi tưởng phi phi tưởng xứ thiền cho quả tái sinh (hóa sinh) lên cõi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ Thiên có tuổi thọ 84.000 đại kiếp lâu dài nhất trong tam giới.
* Bốn loài: Thai sinh, noãn sinh, thấp sinh, hóa sinh.
1- Thai sinh: Chúng sinh sinh từ bụng mẹ như loài người; loài gia súc: Trâu, bò, v.v…
2- Noãn sinh: Chúng sinh được sinh 2 lần: Trước tiên sinh từ bụng mẹ ra bằng trứng và tiếp theo sau nở từ trứng ra thành con như các loài gia cầm: Gà, vịt,…; các loài chim, v.v…
3- Thấp sinh: Chúng sinh được sinh từ nơi ẩm thấp như con giun, con dòi, v.v…
4- Hóa sinh: Chúng sinh được hiện hữu đầy đủ ngay tức khắc, không theo quá trình tăng trưởng như 3 loài chúng sinh trên. Các chúng sinh ấy là chư thiên trong cõi trời dục giới, phạm thiên trong cõi trời sắc giới, cõi trời vô sắc giới; chúng sinh trong địa ngục, chúng sinh loài atula, chúng sinh loài ngạ quỷ. Và đặc biệt loài người xuất hiện đầu tiên trên trái đất cũng thuộc chúng sinh hóa sinh.
Chúng sinh còn có vô minh tối tăm, vì chưa chứng ngộ chân lý Tứ Thánh Đế, còn có tham áinhư sợi dây cột cổ dẫn dắt tái sinh kiếp nhỏ, kiếp lớn trong vòng tử sinh luân hồi trong ba giới bốn loài từ vô thủy không sao biết được.
Ngoại trừ 5 cõi trời Tịnh Cư Thiên chỉ dành cho các bậc Thánh Bất Lai chứng đắc đệ tứ thiền hữu sắc ra, còn lại 26 cõi khác trong tam giới, chúng sinh đều đã từng tái sinh trong các cõi ấy; nhưng có lẽ cõi mà chúng sinh tái sinh nhiều lần, nhiều kiếp nhất đó là 4 cõi ác giới: Địa ngục, atula, ngạ quỷ, súc sinh.