CHƯƠNG IV. QUY-Y TAM BẢO (TISARAṆA)
Chương III Ân-đức Tam-bảo đã trình bày xong, tiếp theo chương IV Quy-y Tam-bảo như sau:
Quy-y Tam-bảo là:
– Quy-y Đức-Phật-bảo (Buddhasaraṇa)
– Quy-y Đức-Pháp-bảo (Dhammasaraṇa)
– Quy-y Đức-Tăng-bảo (Saṃghasaraṇa)
Phàm là chúng-sinh nói chung, con người nói riêng, sinh ra trong đời, nếu không có nơi nương nhờ, thì đời sống phải chịu nhiều nỗi khổ, cả về phần vật chất lẫn tinh thần.
Nếu người nào có được nơi nương nhờ cao quý thì người ấy hưởng được nhiều sự hạnh phúc an-lạc.
Thật vậy, phần đông những đứa trẻ sinh ra đời được sung sướng, có đầy đủ tiện nghi là do nương nhờ cha mẹ, gia đình bà con thân quyến nuôi dưỡng. Nếu đứa trẻ trở nên người tốt có ích cho mình và cho đời thì cần phải nương nhờ nơi vị thầy có đủ tài đức dạy bảo.
* Để trở thành con người cao thượng thì cần phải nương nhờ nơi cao thượng. Nơi gọi là cao thượng nhất trong tam-giới, trong muôn ngàn thế giới chúng-sinh, thì chỉ có Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo mà thôi.
Những người nào có phước duyên đến quy-y nương nhờ nơi Tam-bảo: quy-y nơi Đức-Phật-bảo, quy-y nơi Đức-Pháp-bảo, quy-y nơi Đức-Tăng-bảo, những người ấy trở thành người cận-sự-nam (upāsaka) hoặc cận-sự-nữ (upāsikā) là 1 trong 4 hàng thanh-văn đệ-tử của Đức- Phật. Người cận-sự-nam hoặc cận-sự-nữ có cơ-hội gần gũi thân cận với Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng cao thượng, có cơ-hội lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật, thực-hành theo chánh-pháp của Đức-Phật, mới trở nên người cao thượng.
Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác có 4 hàng thanh-văn đệ- tử là:
1- Bhikkhu: Tỳ-khưu.
2- Bhikkhunī: Tỳ-khưu-ni.
3- Upāsaka: Cận-sự-nam.
4- Upāsikā: Cận-sự-nữ.
* Tỳ-khưu và tỳ-khưu-ni là bậc xuất-gia.
* Người cận-sự-nam và cận-sự-nữ là hàng tại gia.
Trong Phật-giáo này đặc biệt có đầy đủ 4 loại thiện- pháp là dục-giới thiện-pháp, sắc-giới thiện-pháp, vô- sắc-giới thiện-pháp và siêu-tam-giới thiện-pháp.
Nếu thanh-văn đệ-tử nào có đầy đủ các pháp-hạnh ba-la-mật, do đã tích lũy từ nhiều đời nhiều kiếp trong quá-khứ, thì nay kiếp hiện-tại này thanh-văn đệ-tử ấy có duyên may gặp được Đức-Phật, hoặc bậc Thánh thanh- văn đệ-tử của Đức-Phật, lắng nghe chánh-pháp của Đức- Phật, thực-hành theo chánh-pháp, thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế y theo Đức-Phật, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả, Niết- bàn, diệt tận được tham-ái, phiền-não, trở thành Thánh- nhân bậc thấp hoặc bậc cao, tuỳ theo năng lực của các pháp-hạnh ba-la-mật và 5 pháp-chủ (indriya): tín pháp- chủ, tấn pháp-chủ, niệm pháp-chủ, định pháp-chủ, tuệ pháp-chủ của mỗi vị thanh-văn đệ-tử ấy.
Người Cúng dường Đến Đức-Phật Đầu Tiên
Sau khi trở thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, có danh hiệu Đức-Phật Gotama an hưởng sự an-lạc giải thoát Niết-bàn suốt 7 tuần lễ, gồm 49 ngày, quanh cội Đại-Bồ-đề tại khu rừng Uruvelā (Buddhagayā).
Đức-Phật đang ngự tại gốc cây gọi là Rājāyatana, cách xa cội Đại-Bồ-đề về phía nam khoảng 4 sải tay. Khi ấy, hai anh em lái buôn là Tapussa và Bhallika dẫn 500 cỗ xe bò, chở hàng hóa từ vùng Ukkalā đến buôn bán tại miền Majjhimapadesa (Trung-xứ).
Trên đường có vị thiên-nữ ở cội cây, đã từng là thân mẫu của hai anh em lái buôn trong tiền-kiếp, hiện ra báo tin lành cho hai anh em biết rằng:
– Này hai con! Ta báo tin lành cho hai con biết, Đức- Phật đã xuất hiện không lâu trên thế gian. Đức-Phật đã hưởng an-lạc giải thoát Niết-bàn suốt 7 tuần, gồm 49 ngày qua, chưa độ vật thực. Hiện giờ, Đức-Phật đang ngự dưới cội cây gọi là Rājāyatana. Hai con nên đem vật thực đến cung kính cúng dường Đức-Phật. Sự cúng dường ấy sẽ đem lại cho hai con nhiều sự lợi ích, sự tiến hóa, sự an-lạc lâu dài.
Khi nghe vị thiên-nữ báo tin lành, hai anh em lái buôn phát sinh đại-thiện-tâm vô cùng hoan hỷ, sẵn có mang theo món vật thực ngon lành, hai anh em đến hầu đảnh lễ Đức-Phật, bèn bạch rằng:
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, kính thỉnh Ngài mở lòng đại-bi tế độ, thọ nhận món vật thực này của chúng con, để cho chúng con được sự lợi ích, sự tiến hóa, sự an-lạc lâu dài.
Đức-Phật đã thọ nhận món vật thực của hai anh em lái buôn, bằng cái bát do Tứ Đại-thiên-vương kính dâng. Đức-Phật đã độ món vật thực của hai anh em lái buôn.
Như vậy, hai anh em lái buôn Tapussa và Bhallika là người đầu tiên dâng lễ cúng dường vật-thực đến Đức- Phật Gotama.
* Bà Sujāta kính dâng cúng dường món cơm nấu bằng sữa đến Đức-Bồ-tát Siddhattha vào sáng ngày rằm tháng tư (âm lịch), trước khi Đức-Bồ-tát chứng đắc thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác.
* Hai anh em lái buôn Tapussa và Bhallika là 2 người đầu tiên dâng lễ cúng dường vật thực đến Đức- Phật Gotama (sau 7 tuần lễ hưởng pháp vị giải thoát Niết-bàn) .
Quy-Y Nhị-Bảo Đầu Tiên
Sau khi Đức-Phật thọ thực xong, Ngài thuyết pháp tế độ hai anh em lái buôn, họ phát sinh đức-tin trong sạch vô cùng hoan hỷ. Khi ấy, chưa có chư tỳ-khưu-Tăng, nên hai anh em Tapussa và Bhallika kính xin thọ phép quy-y nương nhờ nơi Đức-Phật-bảo và Đức-Pháp-bảo, bèn bạch rằng:
– Ete mayaṃ Bhante, Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma, dhammañca upāsake no Bhagavā dhāretu, ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate(1).
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, chúng con thành kính xin quy-y nơi Đức-Thế-Tôn và xin quy-y nơi Đức-Pháp-bảo.
Kính xin Ngài công nhận chúng con là người cận-sự- nam (upāsika) đã quy-y Nhị-Bảo, kể từ hôm nay cho đến trọn đời.
Như vậy, hai anh em Tapussa và Bhallika là hai người cận-sự-nam đã quy-y Nhị-bảo (chưa có Đức- Tăng-bảo) đầu tiên trong giáo-pháp của Đức-Phật Gotama, gọi là Dvevācikasaraṇagamana.
Khi ấy, hai anh em lái buôn bèn bạch rằng:
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, kính xin Ngài mở lòng đại- bi thương xót chúng con, ban cho chúng con một báu vật, để chúng con hằng ngày luôn luôn tâm niệm, lễ bái cúng dường, làm cho mọi thiện-pháp được tăng trưởng.
Nghe hai anh em lái buôn kính xin như vậy, Đức-Phật Gotama đưa tay phải lên đầu nhổ sợi tóc gọi là “Xá lợi tóc” (8 sợi tóc) ban cho hai anh em lái buôn.
Hai anh em vô cùng hoan hỷ cung kính thỉnh Xá lợi tóc xong, hai anh em lái buôn đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, rồi xin phép ra đi.
Sau khi buôn bán hàng hóa xong, hai anh em trở về vùng Ukkalā, đến kinh-thành Pokkharavati xây ngôi Bảo Tháp tôn thờ Xá lợi tóc của Đức-Phật.
Hiện nay, Xá lợi tóc ấy được tôn thờ tại ngôi Bảo Tháp Shwedagon, tại thủ đô Yangon, nước Myanmar.
Tuyên Dương Cận-Sự-Nam Quy-Y Đầu Tiên
Một thuở nọ, Đức-Phật ngự tại ngôi chùa Jetavana gần kinh-thành Sāvatthi, tuyên dương hai anh em lái buôn Tapussa và Bhallika rằng:
– Etadaggaṃ Bhikkhave, mama sāvakānaṃ upā- sakānaṃ paṭhamaṃ saraṇaṃ gacchantānaṃ, yadidaṃ Tapussa – Bhallikā vaṇijā.(1)
– Này chư tỳ-khưu! Trong hàng cận-sự-nam thanh- văn đệ-tử của Như-Lai, hai anh em lái buôn Tapussa và Bhallika là hai cận-sự-nam đã quy-y Nhị Bảo đầu tiên trong giáo-pháp của Như-Lai.
Một thuở nọ, Đức-Thế-Tôn đang ngự tại kinh-thành Rājagaha, hai anh em lái buôn Tapussa và Bhallika mang hàng hóa trở lại bán trong kinh-thành Rājagaha, hai anh em lái buôn đến hầu đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, lắng nghe Ngài thuyết pháp, người anh Tapussa chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Nhập-lưu Thánh-đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành bậc Thánh Nhập-lưu. Còn người em Bhallika kính xin Đức-Phật cho phép xuất gia trở thành tỳ-khưu trong giáo-pháp của Đức-Phật.
Về sau không lâu, tỳ-khưu Bhallika thực-hành pháp- hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, trở thành bậc Thánh A-ra-hán cùng với lục-thông.
Công Tử Yasa Xuất Gia
Công tử Yasa, con của phú hộ trong thành Bārāṇasī, là một người vinh hoa phú quý, một năm ở trong ba cái lâu đài: Bốn tháng mùa lạnh ở một lâu đài, bốn tháng mùa nóng ở một lâu đài, bốn tháng mùa mưa ở một lâu đài, được thụ hưởng đầy đủ 5 đối-tượng ngũ-dục: sắc- dục, thanh-dục, hương-dục, vị-dục, xúc-dục trong đời.
Hằng đêm, các đoàn ca hát, nhảy múa trình diễn cho công tử Yasa xem vui mắt, vui tai.
Một hôm, đang xem trình diễn, công tử Yasa buồn ngủ, nằm ngủ say. Khi các đoàn ca hát nhìn thấy công tử ngủ say, tất cả họ đều ngưng, rồi nằm tại nơi sàn diễn ngủ mê. Khi ấy, những ngọn đèn còn đang cháy sáng, công tử thức dậy nhìn thấy trên sàn diễn, có số nàng nằm sóng sượt, có số nàng ngủ ngáy khò khò, có số nàng miệng chảy đầy nước bọt, v.v, … Công tử Yasa cảm thấy nơi đây như là một bãi tha ma, nghĩa địa đáng kinh hoàng, nên đã phát sinh động tâm (saṃvega), thấy rõ tội- lỗi của ngũ-dục trong đời, nhàm chán ngũ-dục, công tử Yasa tự thốt lên rằng:
– Upaddutaṃ vata Bho!
– Upassaṭṭhaṃ vata Bho!(1)
– Chư thiện-trí! Phiền-não thật vô cùng khốn đốn!
– Chư thiện-trí! Phiền-não thật vô cùng nguy khốn!
Công tử Yasa từ bỏ nhà ra đi. Chư-thiên mở cửa để công tử đi ra một cách tự nhiên, không dám làm trở ngại sự xuất gia của công tử. Công tử Yasa đi theo hướng đến khu rừng phóng sinh nai gọi là Isipatana. Khi ấy, Đức- Phật đang ngự tại nơi ấy, vào canh chót đêm ấy, Đức- Phật ngự đi kinh hành bên ngoài chờ đợi, nhìn thấy công tử Yasa từ xa đi đến, Đức-Phật dừng lại trải tọa cụ ngồi xuống. Khi ấy, công tử Yasa vừa đi vừa thốt lên:
– Upaddutaṃ vata Bho!
– Upassaṭṭhaṃ vata Bho!
– Chư thiện trí! Phiền-não thật vô cùng khốn đốn!
– Chư thiện trí! Phiền-não thật vô cùng nguy khốn!
Đức-Thế-Tôn gọi công tử Yasa, bèn dạy rằng:
– Idaṃ kho Yasa anupaddutaṃ, Idaṃ anupassaṭṭhaṃ. Ehi Yasa nisīda! Dhammaṃ te desessāmi.
– Này Yasa! Niết-bàn không có khốn đốn! Niết-bàn không có nguy khốn!
– Này Yasa! Con hãy đến ngồi xuống nơi đây, Như- Lai sẽ thuyết pháp tế độ con.
Công tử Yasa lắng nghe tiếng gọi của Đức-Thế-Tôn, và nghe rõ rằng:
– Idaṃ kira anupaddutam,
– Idaṃ anupassaṭṭham.
– Niết-bàn này không có khốn đốn!
– Niết-bàn này không có nguy khốn!
Công tử Yasa cảm thấy an tâm, cởi bỏ đôi dép vàng, đi đôi chân trần đến hầu đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, ngồi lắng nghe Ngài thuyết pháp, sau khi nghe chánh-pháp, công tử Yasa phát sinh trí-tuệ-thiền-tuệ thấy rõ, biết rõ thật- tánh của danh-pháp, sắc-pháp, thấy rõ, biết rõ sự sinh, sự diệt của danh-pháp, sắc-pháp, thấy rõ, biết rõ 3 trạng- thái-chung: trạng-thái vô-thường, trạng-thái khổ, trạng- thái vô-ngã của danh-pháp, sắc-pháp, dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Nhập-lưu Thánh-đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành bậc Thánh Nhập-lưu tại nơi ấy.
Buổi sáng hôm ấy, thân mẫu của công tử Yasa, lên lâu đài không nhìn thấy công tử, liền xuống báo tin cho thân phụ của công tử. Ông phú hộ truyền cho mọi người gia nhân đi tìm mọi phương hướng. Riêng ông đi theo hướng đến khu rừng phóng sinh nai gọi là Isipatana, gần đến khu rừng, ông nhìn thấy đôi dép vàng của công tử Yasa cởi bỏ trên đường, nên ông lần đi theo con đường ấy.
Nhìn thấy ông phú hộ từ xa đi đến, Đức-Thế-Tôn sử dụng thần thông che khuất Yasa, chưa để cho ông nhìn thấy Yasa. Ông phú hộ đến hầu Đức-Thế-Tôn, bèn bạch rằng:
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, Ngài có thấy Yasa, người con yêu quý của gia đình con hay không? Bạch Ngài.
Đức-Thế-Tôn truyền dạy rằng:
– Này phú hộ! Con hãy ngồi xuống, tại nơi đây con sẽ gặp được Yasa, người con yêu quý của gia đình.
Ông phú hộ nghe Đức-Thế-Tôn truyền dạy như vậy, cảm thấy an tâm, đảnh lễ Đức-Thế-Tôn xong, ngồi xuống một nơi hợp lẽ. Đức-Thế-Tôn thuyết pháp tế độ ông phú hộ bằng các pháp theo tuần tự: bố-thí, giữ giới, thiện-pháp sinh các cõi trời, tội-lỗi của ngũ-dục, quả báu của sự xa lánh ngũ-dục.
Khi biết rõ ông phú hộ có đại-thiện-tâm trong sạch, dễ dạy, Đức-Thế-Tôn thuyết pháp tứ đế: khổ-đế, nhân sinh khổ-đế, diệt khổ-đế, pháp-hành dẫn đến diệt khổ-đế. Ông phú hộ phát sinh trí-tuệ-thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Nhập-lưu Thánh- đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành bậc Thánh Nhập-lưu.
Quy-Y Tam-Bảo Đầu Tiên
Ông phú hộ tán dương ca tụng Đức-Thế-Tôn, xin quy-y nương nhờ nơi Đức-Phật-bảo, nơi Đức-Pháp-bảo, chư Đại-đức tỳ-khưu Tăng-bảo, bèn bạch rằng:
– Esāhaṃ Bhante, Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca bhikkhusaṃghañca, upāsakaṃ maṃ Bhagavā dhāretu, ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ.(1)
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, con thành kính xin quy-y nơi Đức-Thế-Tôn, xin quy-y nơi Đức-Pháp-bảo, xin quy- y nơi chư Đại-đức tỳ-khưu Tăng-bảo. Kính xin Đức-Thế-Tôn công nhận con là cận-sự-nam đã quy-y Tam-bảo, kể từ hôm nay cho đến trọn đời.
Ông phú hộ, thân phụ của công tử Yasa, là người cận- sự-nam đã quy-y Tam-bảo đầu tiên trong giáo-pháp của Đức-Phật Gotama, gọi là Tevācikasaraṇagamana.
Khi ngồi lắng nghe Đức-Thế-Tôn thuyết pháp tế độ thân phụ của mình, công tử Yasa phát sinh trí-tuệ-thiền- tuệ thấy rõ, biết rõ sự sinh, sự diệt của danh-pháp, sắc- pháp, thấy rõ, biết rõ 3 trạng-thái-chung: trạng-thái vô- thường, trạng-thái khổ, trạng-thái vô-ngã, của danh- pháp, sắc-pháp, dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, tuần tự chứng đắc Nhất-lai Thánh-đạo, Nhất-lai Thánh- quả và Niết-bàn, Bất-lai Thánh-đạo, Bất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, cho đến A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được mọi tham-ái, mọi phiền-não không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra- hán, thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Gotama.
Đức-Thế-Tôn biết rõ công-tử Yasa không bao giờ trở lại cuộc sống tại gia nữa. Đức-Thế-Tôn xả phép thần thông, nên ông phú hộ nhìn thấy công-tử Yasa cũng đang ngồi tại nơi ấy, bèn bảo rằng:
– Này Yasa con yêu quý! Mẹ của con sầu não khóc than, vì không thấy con. Vậy, con nên cứu sinh mạng của mẹ con.
Khi nghe thân phụ của mình nói như vậy, công-tử Yasa ngẩng mặt lên nhìn Đức-Thế-Tôn.
Đức-Thế-Tôn biết rõ ông phú hộ, thân phụ của công- tử Yasa, bây giờ là bậc Thánh Nhập-lưu đã quy-y Tam- bảo, đã có đức-tin hoàn toàn trong sạch nơi Tam-bảo, không hề lay chuyển, nên Đức-Thế-Tôn bèn hỏi ông phú hộ với đại ý rằng:
– Này phú hộ! Con nhận thức về điều này như thế nào?
Người nào là bậc Thánh Nhập-lưu đã chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Niết-bàn giống như con. Bậc Thánh Nhập-lưu ấy đã tiếp tục thực-hành pháp- hành thiền-tuệ, đã dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh- đế, chứng đắc theo tuần tự Nhất-lai Thánh-đạo, Nhất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, Bất-lai Thánh-đạo, Bất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, cho đến A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được mọi tham-ái, mọi phiền-não không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán.
– Này phú hộ! Vị Thánh A-ra-hán ấy có thể quay trở lại đời sống thấp hèn của người tại gia, thụ hưởng say mê trong ngũ-dục, như đời sống người tại gia trước kia được hay không?
Ông phú hộ bạch với Đức-Thế-Tôn rằng:
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, điều đó không thể có được. Bạch Ngài.
– Này ông phú hộ! Yasa người con yêu quý của gia đình là bậc Thánh Nhập-lưu giống như con. Yasa đã tiếp tục thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, đã dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc theo tuần tự Nhất- lai Thánh-đạo, Nhất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, Bất-lai Thánh-đạo, Bất-lai Thánh-quả và Niết-bàn, cho đến A- ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được mọi tham-ái, mọi phiền-não không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán.
– Này phú hộ! Nay Yasa người con yêu quý của gia đình trở thành bậc Thánh A-ra-hán không thể quay trở lại đời sống thấp hèn của người tại gia, thụ hưởng say mê trong ngũ-dục như người tại gia trước kia nữa.
Khi Đức-Phật thuyết giảng cho ông phú hộ hiểu rõ tâm tính của công-tử Yasa bây giờ đã là bậc Thánh A-ra- hán cao thượng, hoàn toàn khác hẳn trước kia là hạng phàm-nhân bình thường.
Lắng nghe Đức-Phật thuyết giảng, ông phú hộ vô cùng hoan hỷ bạch rằng:
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, Yasa, người con yêu quý của gia đình có được đại-duyên, đại-phước.
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, Yasa, người con yêu quý của gia đình có được lợi-ích cao thượng. Yasa đã trở thành bậc Thánh A-ra-hán, hoàn toàn giải thoát khỏi khổ trầm-luân.
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, con thành kính thỉnh Đức- Thế-Tôn cùng Yasa, ngày mai ngự đến thọ thực tại tư gia của chúng con.
Đức-Thế-Tôn nhận lời bằng cách làm thinh. Ông phú hộ biết Đức-Thế-Tôn đã nhận lời thỉnh mời của ông, thành kính đảnh lễ Đức-Thế-Tôn xin phép trở về nhà, thông báo cho gia đình, ông đã gặp Yasa và thỉnh Đức- Phật cùng Yasa ngày hôm sau ngự đến thọ thực tại nhà.
Phụ thân của công-tử Yasa vừa rời khỏi nơi ấy, công- tử Yasa đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, bạch rằng:
– Labheyyāhaṃ Bhante Bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampadaṃ.
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, kính xin Ngài cho phép con được xuất gia trở thành sa-di, tỳ-khưu trong giáo- pháp của Ngài.
Xem xét biết rõ nguyện vọng, phước-thiện tiền-kiếp của công-tử Yasa, nên Đức-Thế-Tôn đưa cánh tay phải, chỉ bằng ngón trỏ truyền dạy rằng:
– Ehi bhikkhu! Svākkhato dhammo, cara brahma- cariyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāya.
– Con hãy lại đây! Con trở thành tỳ-khưu theo ý nguyện, chánh-pháp mà Như-Lai đã thuyết giảng hoàn hảo phần đầu, phần giữa, phần cuối, con hãy thực-hành phạm-hạnh cao thượng, dẫn đến tận cùng của khổ-đế.
Khi Đức-Thế-Tôn truyền dạy vừa dứt lời, công-tử Yasa liền trở thành một vị tỳ-khưu có đầy đủ 8 thứ vật dụng của tỳ-khưu, do năng lực của phước-thiện phát sinh như thần thông, trong tăng tướng trang nghiêm, như một vị Đại-đức có 60 tuổi hạ.
Khi ấy, Đức-Phật có 6 vị Thánh A-ra-hán thanh-văn đệ-tử đã xuất hiện trên thế gian.
Buổi sáng, Đức-Thế-Tôn mặc y mang bát ngự đi khất thực cùng với Ngài Trưởng-lão Yasa theo sau, đến nhà ông bà phú hộ, là thân phụ thân mẫu của Ngài Trưởng- lãoYasa.
Đức-Thế-Tôn và Ngài Trưởng-lão Yasa ngồi trên chỗ sắp đặt sẵn, ông bà phú hộ và con dâu (bạn đời cũ của công-tử Yasa khi còn tại gia), đến hầu đảnh lễ Đức-Thế- Tôn, rồi ngồi một nơi hợp lẽ. Khi ấy, Đức-Thế-Tôn thuyết pháp tế độ họ bằng các pháp theo tuần tự: bố-thí, giữ giới, pháp sinh các cõi trời, tội-lỗi của ngũ-dục, quả báu của sự xa lánh ngũ-dục. Khi biết hai người nữ có đại-thiện-tâm trong sạch, dễ dạy, Đức-Thế-Tôn thuyết pháp tứ đế: khổ-đế, nhân sinh khổ-đế, diệt khổ-đế, pháp- hành dẫn đến diệt khổ-đế.
Bà phú hộ và con dâu của bà phát sinh trí-tuệ-thiền- tuệ thấy rõ, biết rõ thật-tánh của danh-pháp, sắc-pháp, thấy rõ, biết rõ sự sinh, sự diệt của danh-pháp, sắc-pháp, thấy rõ, biết rõ 3 trạng-thái-chung: trạng-thái vô-thường, trạng-thái khổ, trạng-thái vô-ngã của danh- pháp, sắc-pháp, dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Nhập-lưu Thánh-đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành bậc Thánh Nhập-lưu.
Người Nữ Quy-Y Tam-Bảo Đầu Tiên
Hai người nữ tán dương ca tụng Đức-Thế-Tôn, rồi kính xin quy-y nương nhờ nơi Đức-Phật-bảo, nơi Đức-Pháp-bảo, nơi chư Đại-đức tỳ-khưu Tăng-bảo, bèn bạch rằng:
– Etā mayaṃ Bhante, Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma, dhammañca bhikkhusaṃghañca upāsikāyo no Bhagavā dhāretu, ajjatagge pāṇupetā saraṇaṃ gatā.(1)
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, chúng con thành kính xin quy-y nơi Đức-Thế-Tôn, xin quy-y nơi Đức-Pháp-bảo, xin quy-y nơi chư Đại-đức tỳ-khưu Tăng-bảo.
Kính xin Ngài công nhận chúng con là người cận-sự- nữ đã quy-y Tam-bảo, kể từ nay cho đến trọn đời.
Như vậy, bà phú hộ và con dâu của bà là người cận- sự-nữ đã quy-y Tam-bảo đầu tiên trong giáo-pháp của Đức-Phật Gotama, gọi là Tevācikasaraṇagamana.
Sau đó, toàn gia đình của Ngài Trưởng-lão Yasa, gồm có ông bà phú hộ và con dâu, kính dâng lễ cúng dường những thứ vật thực ngon lành lên Đức-Thế-Tôn và Ngài Trưởng-lão Yasa.
Sau khi thọ thực xong, Đức-Thế-Tôn thuyết pháp tế độ toàn gia quyến, toàn gia quyến phát sinh đại-thiện tâm trong sạch vô cùng hoan hỷ trong lời giáo huấn của Đức-Phật.
Đức-Thế-Tôn ngự cùng Ngài Trưởng-lão Yasa trở về.
Thân mẫu của Ngài Trưởng-lão Yasa là ai?
Thân-mẫu của Ngài Trưởng-lão Yasa chính là bà Sujātā, người đã dâng lễ cúng dường món cơm nấu bằng sữa tươi rất công phu, đến Đức-Bồ-Tát Siddhattha vào ngày rằm tháng tư (âm lịch), trước khi Đức-Bồ-tát chứng đắc thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác.
Bà Sujātā khi còn là con gái của ông phú hộ Seniya, vùng Senā, gần khu rừng Uruvelā. Cô Sujātā đã từng đến cội cây da trong khu rừng Uruvelā cầu nguyện với chư-thiên ở cội cây da rằng:
– Khi tôi trưởng thành được kết duyên với người cùng dòng dõi, cùng giai cấp và sinh con trai đầu lòng. Nếu được toại nguyện, thì hằng năm vào ngày rằm tháng tư (âm lịch), tôi sẽ làm lễ cúng dường tạ ơn chư-thiên.
Thật vậy, khi cô Sujātā trưởng thành được kết duyên với công-tử con ông phú hộ Bārāṇasī và sinh ra công-tử Yasa, đứa con trai đầu lòng, cô Sujātā đã thành tựu như ước nguyện. Cho nên, hằng năm vào buổi sáng ngày rằm tháng tư, cô Sujātā thường đem lễ vật cúng dường tạ ơn chư-thiên.
Vào buổi sáng ngày rằm tháng tư năm ấy, Đức-Bồ- Tát Siddhattha đến ngồi dưới gốc cây da trong khu rừng Uruvelā chờ đến giờ đi khất thực. Khi ấy, nàng Sujātā cùng với cô Puṇṇā, đội món cơm nấu bằng sữa tươi rất công phu đến dâng lễ vật cúng dường lên Đức-Bồ-Tát Siddhattha, mà nàng tưởng rằng vị chư-thiên hiện ra thọ nhận lễ vật cúng dường của nàng, nên nàng Sujātā vô cùng hoan hỷ.
Nay, duyên-lành đã đến, công-tử Yasa đứa con trai đầu lòng của bà Sujātā, đã xuất gia trở thành tỳ-khưu, cũng là bậc Thánh A-ra-hán thanh-văn đệ-tử của Đức- Phật Gotama.
Đức-Phật ngự cùng với Ngài Trưởng-lão Yasa theo sau, đến tư gia của bà Sujātā. Ngài thuyết pháp tế độ bà Sujātā và con dâu của bà đều chứng đắc thành bậc Thánh Nhập-lưu.
Sau khi trở thành bậc Thánh Nhập-lưu xong, bà Sujātā và con dâu thành kính xin thọ phép quy-y Tam-bảo.
Tuyên Dương Cận-Sự-Nữ Quy-Y Tam-Bảo Đầu Tiên
Một thuở nọ, Đức-Thế-Tôn tuyên dương nàng Sujātā là người cận-sự-nữ đã quy-y Tam-bảo đầu tiên rằng:
– Etadaggaṃ Bhikkhave, mama sāvikānaṃ upāsikānaṃ paṭhamaṃ saraṇaṃ gacchantīnaṃ yadidaṃ Sujātā (1) Seniyadhitā.
– Này chư tỳ-khưu! Trong hàng cận-sự-nữ thanh-văn đệ-tử của Như-Lai, Sujātā, con của phú hộ Seniya, là cận-sự-nữ đã quy-y Tam-bảo đầu tiên trong giáo-pháp của Như-Lai.