Thực-hành 30 pháp-hạnh ba-la-mật
Đức-Bồ-tát đạo-sĩ Sumedha tiếp tục thực-hành bồi bổ các pháp-hạnh ba-la-mật.
Pháp-hạnh ba-la-mật có 10 pháp:
1- Pháp-hạnh bố-thí ba-la-mật (dānapāramī).
2- Pháp-hạnh giữ-giới ba-la-mật (sīlapāramī).
3- Pháp-hạnh xuất-gia ba-la-mật (nekkhamma-pāramī).
4- Pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật (paññāpāramī).
5- Pháp-hạnh tinh-tấn ba-la-mật (vīriyapāramī).
6- Pháp-hạnh nhẫn-nại ba-la-mật (khanti-pāramī).
7- Pháp-hạnh chân-thật ba-la-mật (sacca-pāramī).
8- Pháp-hạnh phát-nguyện ba-la-mật (adhiṭ-ṭhānapāramī)
9- Pháp-hạnh tâm-từ ba-la-mật (mettāpāramī).
10- Pháp-hạnh tâm-xả ba-la-mật (upekkhā-pāramī).
Mỗi pháp-hạnh ba-la-mật có ba bậc: bậc hạ, bậc trung, bậc thượng như sau:
– Phạm-hạnh bố-thí ba-la-mật bậc hạ, bậc trung, bậc thượng.
– Phạm-hạnh giữ-giới ba-la-mật bậc hạ, bậc trung, bậc thượng.
– Phạm-hạnh xuất-gia ba-la-mật bậc hạ, bậc trung, bậc thượng.
– Phạm-hạnh trí-tuệ ba-la-mật bậc hạ, bậc trung, bậc thượng.
– Phạm-hạnh tinh-tấn ba-la-mật bậc hạ, bậc trung, bậc thượng.
– Phạm-hạnh nhẫn-nại ba-la-mật bậc hạ, bậc trung, bậc thượng.
– Phạm-hạnh chân-thật ba-la-mật bậc hạ, bậc trung, bậc thượng.
– Phạm-hạnh phát-nguyện ba-la-mật bậc hạ, bậc trung, bậc thượng.
– Phạm-hạnh tâm-từ ba-la-mật bậc hạ, bậc trung, bậc thượng.
– Phạm-hạnh tâm-xả ba-la-mật bậc hạ, bậc trung, bậc thượng.
Như vậy, 10 pháp-hạnh ba-la-mật trở thành 30 pháp-hạnh ba-la-mật:
– 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ (pāramī).
– 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc trung (upapāramī).
– 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc thượng (paramatthapāramī).
* Đức-Bồ-tát có ý nguyện muốn trở thành bậc Thánh thanh-văn-giác thì Đức-Bồ-tát thanh-văn-giác cần phải thực-hành 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ cho được đầy đủ trọn vẹn, có duyên đến hầu đảnh lễ Đức-Phật hoặc bậc Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật, rồi thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả và Niết-bàn, trở thành bậc Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật.
* Đức-Bồ-tát có ý nguyện muốn trở thành Đức-Phật Độc-Giác thì Đức-Bồ-tát Độc-Giác cần phải thực-hành 20 pháp-hạnh ba-la-mật: 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ và 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc trung cho được đầy đủ trọn vẹn, rồi sinh ra làm người nam trong thời-kỳ không có Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác và giáo-pháp của Đức-Phật.
Đức-Bồ-tát Độc-Giác ấy xuất gia, rồi tự mình thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế không thầy chỉ dạy, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được mọi tham-ái, mọi phiền-não không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán, gọi là Đức-Phật Độc-Giác. Có nhiều Đức-Phật Độc-Giác trong cùng thời gian.
* Đức-Bồ-tát có ý nguyện muốn trở thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác thì Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác cần phải thực-hành 30 pháp-hạnh ba-la-mật cho được đầy đủ trọn vẹn, rồi sinh ra làm người nam trong thời-kỳ không có Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác và giáo-pháp của Ngài.
Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác ấy xuất gia, rồi tự mình thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế không thầy chỉ dạy, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được mọi tham-ái, mọi phiền-não không còn dư sót, đặc biệt diệt được mọi tiền-khiên-tật (vāsanā) từ vô số kiếp quá-khứ, trở thành bậc Thánh A-ra-hán cao thượng đầu tiên trong toàn cõi-giới chúng-sinh gọi là Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác độc nhất vô nhị.
Đức-Phật Gotama
Đức-Bồ-tát đạo-sĩ Sumedha là tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama, cần phải thực-hành 30 pháp-hạnh ba-la-mật: 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ, 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc trung, 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc thượng như sau:
* 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ (Pāramī)
Khi thực-hành pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ nào, Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama cần phải hy sinh những gì thuộc về bên ngoài thân mình như của cải, tài sản, ngôi báu, thậm chí cả vợ và con, để thành tựu pháp-hạnh ba-la-mật ấy.
Ví dụ: Đức-vua Bồ-tát Vessantara là tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama, thực-hành pháp-hạnh bố-thí ba-la-mật bậc hạ, Đức-vua đã bố-thí vô số của cải tài-sản, voi báu, thậm chí bố-thí cả hoàng-tử Jāli và công-chúa Kaṇhājinā yêu quý nhất đến cho ông bà-la-môn Jūjaka, bố-thí Chánh-cung Hoàng-hậu Maddī yêu quý đến cho ông bà-la-môn.
* 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc trung (Upapāramī)
Khi thực-hành pháp-hạnh ba-la-mật bậc trung nào, Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama cần phải hy sinh những bộ phận nào đó trong thân thể để thành tựu pháp-hạnh ba-la-mật bậc trung ấy.
Ví dụ: Đức-vua Bồ-tát Sivi là tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama, thực-hành pháp-hạnh bố-thí ba-la-mật bậc trung, Đức-vua đã bố-thí 2 con mắt của mình đến cho vị bà-la-môn già mù đôi mắt.
* 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc thượng (Paramatthapāramī)
Khi thực-hành pháp-hạnh ba-la-mật bậc thượng nào, Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama cần phải hy sinh sinh-mạng của mình để thành tựu pháp-hạnh ba-la-mật bậc thượng ấy[1].
Ví dụ: Đức-Bồ-tát thỏ thiện-trí Sasapaṇḍita thực-hành pháp-hạnh bố-thí ba-la-mật bậc thượng. Đức-Bồ-tát thỏ yêu cầu vị bà-la-môn khất thực gom củi khô thành đống đốt cháy, rồi Đức-Bồ-tát thỏ nhảy lên đống lửa tự thiêu chín làm món ăn để bố-thí đến vị bà-la-môn khất thực.
Trong cõi người, Đức-Bồ-tát tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama đã thực-hành bồi bổ các pháp-hạnh ba-la-mật. Sau khi Đức-Bồ-tát ấy chết, đại-thiện-nghiệp cho quả tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị thiên-nam trong cõi trời dục-giới, nhưng vì mong sớm hoàn thành 30 pháp-hạnh ba-la-mật nên Đức-Bồ-tát thiên-nam không muốn hưởng sự an-lạc ở cõi trời ấy cho đến hết tuổi thọ mà Đức-Bồ-tát thiên-nam nguyện từ bỏ kiếp thiên-nam ở cõi trời dục-giới ấy (chết), đại-thiện-nghiệp cho quả tái-sinh làm người nam trong cõi người để thuận lợi cho việc thực-hành các pháp-hạnh ba-la-mật, bởi vì cõi người trong cõi Nam-thiện-bộ-châu này rất đặc biệt hơn các cõi khác trong tam-giới:
– Thuận lợi cho việc thực-hành bồi bổ các pháp-hạnh ba-la-mật hơn các cõi-giới khác.
– Thuận lợi cho việc thực-hành phạm-hạnh cao thượng.
– Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, Chư Phật Độc-Giác, chư Thánh Tối-thượng thanh-văn-giác, chư Thánh Đại-thanh-văn-giác đều thành-tựu tại cõi người này.
Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác có trí-tuệ siêu-việt, tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama thực-hành bổ sung cho đầy đủ trọn vẹn 30 pháp-hạnh ba-la-mật trong suốt 4 a-tăng-kỳ và 100 ngàn đại-kiếp trái đất, được 24 Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác thọ ký, bắt đầu từ Đức-Phật Dīpaṅkara thứ nhất cho đến Đức-Phật Kassapa thứ 24 cuối cùng, trải qua vô số kiếp không sao kể xiết được.
[1] Tìm hiểu trong bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo, Quyển VI, VII, VIII Pháp-Hạnh Ba-La-Mật, cùng soạn-giả.
Bài viết trích từ cuốn Ngày Rằm Tháng Tư Trong Phật Giáo – Tỳ Khưu Hộ Pháp (Dhammarakkhita Bhikkhu) biên soạn. Xem bản PDF cuốn sách tại đây. Xem bộ Nền Tảng Phật Giáo và các sách khác cùng tác giả tại đây.