KẾT TẬP TAM TẠNG LẦN THỨ TƯ
Ðức vua Asoka không những hộ độ giúp Phật giáo được phát triển trong nước, mà còn gởi các phái đoàn chư Tăng sang các nước láng giềng khác để truyền bá Phật giáo, như phái đoàn chư Tăng do Ðại Ðức Mahinda dẫn đầu sang truyền bá Phật giáo ở đảo quốc Srilankā.
Trên đất nước Srilankā Phật giáo được thịnh hành và phát triển tốt, từ Ðức vua cho đến quan quân và dân chúng đều có đức tin trong sạch nơi Tam bảo, đã xuất gia trở thành Tỳ khưu và Tỳ khưu ni rất đông.
Một thời đất nước Srilankā gặp phải cuộc phiến loạn, dân chúng gặp cảnh thiếu thốn, nên đời sống của chư Tỳ khưu cũng chịu ảnh hưởng, có số Tỳ khưu sức khỏe yếu kém, nên phận sự ôn lại Tam tạng và Chú giải thuộc lòng rất vất vả. Khi cuộc phiến loạn đã dẹp xong, chư Ðại Ðức suy xét về sau này, trí nhớ và trí tuệ con người càng ngày càng kém dần. Cho nên, chư Tỳ khưu học thuộc lòng Tam tạng, Chú giải để giữ gìn duy trì cho được đầy đủ không phải là việc dễ dàng.
Một hôm, Ðức vua Vaṭṭagāmanī ngự đếân chùa Mahāvihāra, nhân lúc ấy, chư Ðại Trưởng Lão thưa Ðức vua rằng:
– Thưa Ðại vương, từ xưa đến nay, chư Ðại Ðức Tăng có phận sự học thuộc lòng Tam tạng, Chú giải để giữ gìn duy trì giáo pháp của Ðức Phật. Trong tương lai, đàn hậu tấn là những Ðại Ðức khó mà học thuộc lòng Tam tạng, Chú giải một cách đầy đủ đầy đủ được. Như vậy, giáo pháp của Ðức Thế Tôn sẽ bị tiêu hoại mau chóng theo thời gian.
Thưa Ðại vương, muốn giữ gìn duy trì Tam tạng, Chú giải được đầy đủ, vậy nên tổ chức kỳ kết tập Tam tạng, Chú giải ghi chép bằng chữ viết trên lá buông, để lưu lại đời sau.
Ðức vua Vaṭṭagāmanī hoan hỉ với lời của chư Ðại Trưởng Lão, nên thỉnh quý Ngài kết tập Tam tạng.
Kỳ kết tập Tam tạng lần thứ tư được tổ chức tại động Ālokalena vùng Matulajanapada xứ Srilankā, khoảng thời gian 450 năm sau khi Ðức Phật tịch diệt Niết Bàn. Chư Ðại Ðức Tăng tham dự kết tập gồm 1.000 bậc Thánh A-ra-hán đắc Tứ tuệ phân tích, do Ðại Trưởng Lão Mahādhammarakkhita làm chủ trì, công cuộc kết tập kéo dài suốt một năm, mới hoàn tất việc ghi chép trọn bộ Tam tạng, Chú giải bằng chữ viết trên lá buông. Sau đó, chư bậc Thánh A-ra-hán kết tập tam tạng bằng cách khẩu truyền một lần nữa, hoàn toàn y theo bổn chánh của ba kỳ kết tập Tam tạng lần trước. Ðây là lần kết tập Tam tạng đầu tiên ghi chép bằng chữ viết trên lá buông đầy đủ bộ Tam tạng, Chú giải, gọi là: “Potthakaropanasaṅgiti”, do Ðức vua Vaṭṭagāmanī Abhaya hộ độ.