PHƯỚC-THIỆN (Puñña-Kusala)
Chương VI: Nghiệp Và Quả Của Nghiệp đã được trình bày xong trong quyển IV của bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo, tiếp theo chương VII: Phước-Thiện (Puñña- Kusala) này sẽ được trình bày trong quyển V này.
Phước dịch từ danh từ Pāḷi: puñña.
Thiện dịch từ danh từ Pāḷi: kusala.
Định nghĩa danh từ puñña:
Attano santānaṃ punāti sodhetīti puññaṃ.
Trạng-thái làm cho thiện-tâm của mình trong sạch gọi là phước.
Phước trái nghĩa với tội.
Tội danh từ Pāḷi gọi là pāpa.
Định nghĩa danh từ pāpa:
Apāyaṃ pāpenantīti pāpāni.
Những ác-nghiệp trong 12 ác-tâm (bất-thiện-tâm) cho quả tái-sinh kiếp sau trong 4 cõi ác-giới là địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh, gọi là tội.
Định nghĩa danh từ kusala:
Kucchite pāpadhamme salayantīti kusalāni.
Các tâm nào có khả năng diệt những ác-pháp ô- nhiễm trong tâm, các tâm ấy gọi là các thiện-tâm.
Thiện-tâm trái nghĩa với bất-thiện-tâm hoặc ác-tâm.
Kusalā anavajjasukhavipākalakkhaṇā.
Thiện-nghiệp trong thiện-tâm có trạng-thái không có tội-lỗi, cho quả an-lạc.
Phước đồng nghĩa với thiện.
Tội đồng nghĩa với bất-thiện hoặc ác.
* Trong quyển Phước-Thiện này không đề cập đến ác-nghiệp, chỉ giảng giải 10 phước-thiện thuộc về dục-giới thiện-nghiệp hoặc đại-thiện-nghiệp trong 8 dục-giới thiện-tâm hoặc 8 đại-thiện-tâm mà thôi.
* Thiện-nghiệp đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 21 hoặc 37 tâm đó là 8 dục-giới thiện-tâm + 5 sắc-giới thiện-tâm + 4 vô-sắc-giới thiện-tâm + 4 hoặc 20 siêu-tam-giới thiện-tâm đó là 4 hoặc 20 Thánh-đạo-tâm.
Thiện-nghiệp có 4 loại:
– Dục-giới thiện-nghiệp trong 8 dục-giới thiện-tâm.
– Sắc-giới thiện-nghiệp trong 5 sắc-giới thiện-tâm.
– Vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong 4 vô-sắc-giới thiện-tâm.
– Siêu-tam-giới thiện-nghiệp trong 4 hoặc 20 siêu- tam-giới thiện-tâm đó là 4 hoặc 20 Thánh-đạo-tâm.
Trong quyển Phước-Thiện này chỉ đề cập đến dục-giới thiện-nghiệp hoặc đại-thiện-nghiệp trong 8 dục- giới thiện-tâm hoặc 8 đại-thiện-tâm mà thôi, không đề cập đến sắc-giới thiện-nghiệp, vô-sắc-giới thiện-nghiệp và siêu-tam-giới thiện-nghiệp.
* Đại-thiện-nghiệp đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 8 đại-thiện-tâm tạo 10 đại-thiện-nghiệp do nương nhờ nơi thân, khẩu, ý, và tạo puññakriyāvatthu, có 10 loại phước-thiện.
Đại-thiện-nghiệp có 10 loại do nương nhờ 3 môn: thân-môn, khẩu-môn, ý môn, như sau:
– Thân đại-thiện-nghiệp có 3 loại:
- Đại-thiện-nghiệp không sát-sinh.
- Đại-thiện-nghiệp không trộm-cắp.
- Đại-thiện-nghiệp không tà-dâm.
– Khẩu đại-thiện-nghiệp có 4 loại:
- Đại-thiện-nghiệp không nói dối.
- Đại-thiện-nghiệp không nói lời chia rẽ.
- Đại-thiện-nghiệp không nói lời thô tục.
- Đại-thiện-nghiệp không nói lời vô ích.
– Ý đại-thiện-nghiệp có 3 loại:
- Đại-thiện-nghiệp không tham lam tiền của người khác.
- Đại-thiện-nghiệp không thù hận người khác.
- Đại-thiện-nghiệp có chánh-kiến.
Đó là 10 đại-thiện-nghiệp phát sinh do nương nhờ thân, khẩu, ý. (1) Và,
* Đại-thiện-nghiệp đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 8 đại-thiện-tâm tạo puññakriyāvatthu, có 10 loại phước-thiện.
Chương VII: Phước-Thiện này trình bày puññakriyāvatthu, có 10 loại phước-thiện
Puññakriyāvatthu (Puñña+kriyā+vatthu)
* Puñña: phước-thiện làm cho đại-thiện-tâm trở nên trong sạch, đó là bố-thí, giữ-giới, hành pháp thiền-định, hành pháp thiền-tuệ, v.v…
* Kriyā: bậc thiện-trí nên tạo phước-thiện.
* Vatthu: bố-thí, giữ-giới, pháp-hành thiền-định, pháp-hành thiền-tuệ, v.v… là nhân phát sinh phước-thiện cho quả báu an-lạc.
Puññakriyāvatthu: pháp phát sinh 10 phước-thiện đó là bố-thí, giữ-giới, hành-thiền, cung-kính, hỗ-trợ, hồi-hướng, hoan-hỷ, nghe-pháp, thuyết-pháp, chánh-kiến, mà bậc thiện-trí nên tạo, để phát sinh phước-thiện cho quả báu an-lạc.
Puññakriyāvatthu có 10 pháp phát sinh 10 phước- thiện đó là:
1- Dānakusala: phước-thiện bố-thí.
2- Sīlakusala: phước-thiện giữ-giới.
3- Bhāvanākusala: phước-thiện hành-thiền.
4- Apacāyanakusala: phước-thiện cung-kính.
5- Veyyāvaccakusala: phước-thiện hỗ-trợ.
6- Pattidānakusala: phước-thiện hồi-hướng.
7- Pattānumodanakusala: phước-thiện hoan-hỷ.
8- Dhammassavanakusala: phước-thiện nghe-pháp.
9- Dhammadesanākusala: phước-thiện thuyết-pháp.
10- Diṭṭhijukammakusala: phước-thiện chánh-kiến.
Bài viết trích từ cuốn Phước Thiện – Tỳ Khưu Hộ Pháp biên soạn. Quý vị có thể tải sách bản PDF tại đây.