Tính Chất 4 Loại Nghiệp Cho Quả Theo Tuần Tự
Nghiệp cho quả theo tuần tự nhất định có 4 loại
1- Trọng-yếu-nghiệp (Garukakamma).
2- Cận-tử-nghiệp (Āsannakamma)
3- Thường-hành-nghiệp (Āciṇṇakamma)
4- Bình-thường-nghiệp (Kaṭattākamma)
Mỗi loại nghiệp có 2 loại:
1- Trọng-yếu-nghiệp có 2 loại:
1.1- Trọng-yếu ác-nghiệp.
1.2- Trọng-yếu thiện-nghiệp.
2- Cận-tử-nghiệp có 2 loại:
2.1- Cận-tử ác-nghiệp.
2.2- Cận-tử thiện-nghiệp.
3- Thường-hành-nghiệp có 2 loại:
3.1- Thường-hành ác-nghiệp.
3.2- Thường-hành thiện-nghiệp.
4- Bình-thường-nghiệp có 2 loại:
4.1- Bình-thường ác-nghiệp.
4.2- Bình-thường thiện-nghiệp.
* 4 loại ác-nghiệp cho quả theo tuần tự :
1- Trọng-yếu ác-nghiệp có 2 loại:
* Ác-nghiệp tà-kiến cố-định.
* Ác-nghiệp vô-gián trọng-tội.
2- Cận-tử ác-nghiệp.
3- Thường-hành ác-nghiệp.
4- Bình-thường ác-nghiệp
Trong 4 loại ác-nghiệp này, chỉ có ác-nghiệp tà-kiến cố-định là ác-nghiệp nặng nhất mà thôi, các ác-nghiệp còn lại từ nặng xuống nhẹ giảm dần theo tuần tự.
– Nếu người nào có đủ 4 ác-nghiệp này, người ấy sau khi chết thì chỉ có ác-nghiệp tà-kiến cố-định có quyền ưu tiên hàng đầu, có cơ hội ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) trong cõi đại-địa-ngục Avīci mà thôi. Các ác-nghiệp còn lại trở thành hỗ-trợ ác-nghiệp có phận-sự hỗ-trợ cho quả của ác-nghiệp tà-kiến cố-định càng thêm nặng gấp bội phần, khó thoát ra khỏi cõi đại-địa-ngục, bởi vì chúng sinh ấy không tin nghiệp và quả của nghiệp.
* Nếu người nào không có ác-nghiệp tà-kiến cố-định mà có ác-nghiệp vô-gián trọng-tội, người ấy sau khi chết thì chỉ có ác-nghiệp vô-gián trọng-tội có quyền ưu tiên, có cơ hội ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) trong cõi đại-địa-ngục Avīci mà thôi. Các ác-nghiệp còn lại trở thành hỗ-trợ ác-nghiệp có phận-sự hỗ-trợ cho quả của ác-nghiệp vô-gián trọng-tội càng thêm nặng thêm lên, chịu khổ cho đến khi mãn quả của ác-nghiệp ấy, mới thoát ra khỏi cõi địa-ngục được.
* Nếu người nào không có ác-nghiệp tà-kiến cố-định
và cũng không có ác-nghiệp vô-gián trọng-tội, mà có cận-tử ác-nghiệp đặc biệt phát sinh trong lúc lâm chung, người ấy sau khi chết, thì cận-tử ác-nghiệp có quyền ưu tiên, có cơ hội ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) trong cõi ác-giới (địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh), tùy theo năng-lực quả của ác-nghiệp ấy, rồi chịu khổ cho đến khi mãn quả của ác-nghiệp ấy, mới thoát khỏi cõi ác-giới ấy.
* Nếu người nào không có ác-nghiệp tà-kiến cố-định, không có ác-nghiệp vô-gián trọng-tội, cũng không có cận-tử ác-nghiệp, mà có thường-hành ác-nghiệp, người ấy sau khi chết thì thường-hành ác-nghiệp ấy có cơ hội ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) trong cõi ác-giới (địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh), tùy theo năng-lực quả của ác-nghiệp ấy, rồi chịu khổ cho đến khi mãn quả của ác-nghiệp ấy.
* Nếu người nào không có 2 loại trọng-yếu ác-nghiệp cũng không có thường-hành ác-nghiệp, chắc chắn có bình-thường ác-nghiệp, người ấy sau khi chết thì chắc chắn bình-thường ác-nghiệp có cơ hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhi-kāla) trong cõi ác-giới (địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh), tùy theo năng-lực quả của ác-nghiệp ấy, rồi chịu khổ cho đến khi mãn quả của ác-nghiệp ấy, mới thoát khỏi cõi ác-giới ấy.
Ví như trường hợp thai nhi nằm trong bụng mẹ, trẻ sơ sinh vừa mới ra đời, trẻ con còn nhỏ dại, kiếp-hiện-tại chưa có thể tạo ác-nghiệp nào, nếu chúng bị chết thì chỉ có bình-thường ác-nghiệp đã tích lũy từ nhiều kiếp- quá-khứ mới có cơ hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp
sau (paṭisandhikāla) mà thôi.
* 4 loại thiện-nghiệp cho quả theo tuần tự :
1- Trọng-yếu thiện-nghiệp có 2 loại:
* Vô-sắc-giới thiện-nghiệp.
* Sắc-giới thiện-nghiệp.
2- Cận-tử thiện-nghiệp.
3- Thường-hành thiện-nghiệp.
4- Bình-thường thiện-nghiệp.
* Vô-sắc-giới thiện-nghiệp có 4 bậc thiền:
Trong 4 loại thiện-nghiệp này, chỉ có vô-sắc-giới thiện-nghiệp có nhiều năng lực nhất mà thôi, cho nên vô-sắc-giới thiện-nghiệp có quyền ưu tiên, có cơ hội ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên.
* Nếu hành-giả nào có khả năng chứng đắc 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm, hành-giả ấy sau khi chết thì chỉ có đệ tứ thiền vô-sắc-giới thiện-nghiệp cao nhất gọi là phi-tưởng phi-phi-tưởng-xứ-thiền thiện-nghiệp nhiều năng lực nhất có cơ-hội ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) tương xứng là đệ tứ thiền vô-sắc-giới quả-tâm gọi là phi-tưởng phi-phi-tưởng-xứ-thiền quả-tâm là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikicca) trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên cao nhất gọi là Phi-tưởng phi-phi-tưởng-xứ thiên có tuổi thọ 84.000 đại-kiếp trái đất lâu nhất trong cõi vô-sắc-giới phạm-thiên.
Ba bậc thiền vô-sắc-giới thiện-nghiệp thấp còn lại đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma) vĩnh viễn không có cơ-hội cho quả được nữa.
* Nếu hành-giả nào có khả năng chứng đắc đến đệ tam thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là vô-sở-hữu-xứ-thiền thiện-tâm, hành-giả ấy sau khi chết thì chỉ có đệ tam thiền vô-sắc-giới thiện-nghiệp cao gọi là vô-sở-hữu-xứ-thiền thiện-nghiệp nhiều năng lực có cơ-hội ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) tương xứng là đệ tam thiền vô-sắc-giới quả-tâm gọi là vô-sở-hữu-xứ-thiền quả-tâm là tái-sinh-tâm (paṭisandhi-citta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikicca) trên tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên gọi là Vô-sở-hữu-
xứ-thiên có tuổi thọ 60.000 đại-kiếp trái đất.
Hai bậc thiền vô-sắc-giới thiện-nghiệp thấp còn lại đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma) vĩnh viễn không có cơ-hội cho quả được nữa.
Tương tự 2 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm còn lại là đệ nhị thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là thức-vô-biên-xứ-thiền thiện-tâm và đệ nhất thiền vô-sắc-giới thiện-tâm gọi là không–vô-biên-xứ-thiền thiện-tâm nên hiểu như 2 bậc thiền vô-sắc-giới trên.
* Sắc-giới thiện-nghiệp có 5 bậc thiền:
Hành-giả không có khả năng chứng đắc 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm, mà chỉ chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm mà thôi.
* Nếu hành-giả nào có khả năng chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm, hành-giả sau khi chết thì chỉ có đệ ngũ thiền thiện-nghiệp cao nhiều năng lực nhất có cơ-hội ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭi-sandhikāla) tương xứng là đệ ngũ thiền sắc-giới quả-tâm gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikicca) trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên đệ tứ quả thiền có 7 tầng trời cõi trời sắc-giới
phạm-thiên, có tuổi thọ khác nhau, tuỳ theo năng lực bậc
thiền sắc-giới của mỗi hành-giả.
Bốn bậc thiền sắc-giới thiện-nghiệp thấp còn lại đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma) vĩnh viễn không có cơ-hội cho quả được nữa.
* Nếu hành-giả nào có khả năng chứng đắc đến đệ tứ thiền sắc-giới thiện-tâm, hành-giả sau khi chết thì chỉ có đệ tứ thiền thiện-nghiệp cao nhiều năng lực có cơ-hội ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhi-kāla) tương xứng là đệ tứ thiền sắc-giới quả-tâm gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikicca) trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên đệ tam quả thiền có 3 tầng trời cõi trời sắc-giới phạm-thiên, có tuổi thọ khác nhau, có tuổi thọ khác nhau, tuỳ theo năng lực của mỗi bậc thiền sắc-giới của hành-giả.
Tương tự 3 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm còn lại là đệ tam thiền sắc-giới thiện-tâm, đệ nhị thiền sắc-giới thiện-tâm, đệ nhất thiền sắc-giới thiện-tâm cũng nên hiểu như 2 bậc thiền sắc-giới trên.
* Nếu người nào không có bậc thiền nào, mà chỉ có cân-tử thiện-nghiệp phát sinh lúc lâm chung, người ấy sau khi chết, thì chính cận-tử thiện-nghiệp phát sinh lúc lâm chung ấy có cơ hội ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) là dục-giới đại-quả-tâm gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikicca) trong cõi thiện-dục-giới là cõi người hoặc 6 cõi trời dục-giới, tuỳ theo năng lực quả của đại-thiện-nghiệp ấy, hưởng quả an-lạc cho đến mãn quả của đại-thiện-nghiệp ấy.
* Nếu người nào không có bậc thiền nào, cũng không
có cận-tử thiện-nghiệp, mà chỉ có thường-hành thiện-nghiệp, người ấy sau khi chết, thì chính thường-hành thiện-nghiệp ấy có cơ hội ưu tiên cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) là dục-giới đại-quả-tâm gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta)làm phận-sự tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikicca) trong cõi thiện-dục-giới là cõi người hoặc 6 cõi trời dục-giới, tuỳ theo năng lực của quả của đại-thiện-nghiệp ấy, hưởng quả an-lạc cho đến mãn quả của đại-thiện-nghiệp ấy.
* Nếu người nào không có bậc thiền nào, cũng không có cận-tử thiện-nghiệp, cũng không có thường-hành thiện-nghiệp, mà chắc chắn có bình-thường thiện-nghiệp, người ấy sau khi chết, thì chính thiện-bình-thường-nghiệp ấy mới có cơ hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) là dục-giới đại-quả-tâm gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikicca) trong cõi thiện-dục-giới là cõi người hoặc 6 cõi trời dục-giới, tuỳ theo năng lực của quả của đại-thiện-nghiệp ấy, hưởng quả an-lạc cho đến mãn quả của đại-thiện-nghiệp ấy.
Như trường hợp thai nhi nằm trong bụng mẹ, trẻ sơ sinh vừa mới ra đời, trẻ con còn nhỏ dại, kiếp-hiện-tại chưa tạo thiện-nghiệp nào. Nếu chúng bị chết, sau khi chết, thì chỉ có bình-thường-thiện-nghiệp (kaṭattā-kamma) đã lưu-trữ từ nhiều kiếp trong quá khứ mới có cơ hội cho quả trong thời kỳ tái-sinh kiếp sau trong cõi thiện-dục-giới là cõi người hoặc cõi trời dục-giới, tùy theo năng-lực quả của đại-thiện-nghiệp ấy.
Và đặc biệt vị Phạm-thiên trên tầng trời sắc-giới Vô-tưởng-thiên hết tuổi thọ 500 đại-kiếp, sau khi chết, chính bình-thường thiện-nghiệp cho quả tái-sinh trong cõi thiện-
dục-giới là cõi người hoặc cõi trời dục-giới.
Đó là 4 loại thiện-nghiệp theo tuần tự cho quả căn cứ vào năng-lực của thiện-nghiệp ấy.