Nhận Xét Về Nghiệp Và Quả Của Nghiệp
Ngũ-Giới
Ngũ-giới (pañcasīla) là thường-giới (nicca-sīla) của tất cả mọi người trong đời, không ngoại trừ một ai cả, không phân biệt già trẻ, trai gái, dân tộc, người có thọ-trì ngũ-giới hoặc người không có thọ-trì ngũ-giới.
– Nếu người nào phạm điều-giới nào trong ngũ-giới thì người ấy đã tạo ác-nghiệp điều-giới ấy, rồi phải chịu quả khổ của ác-nghiệp ấy trong kiếp hiện-tại và vô số kiếp vị-lai.
– Nếu người nào giữ gìn ngũ-giới được trong sạch và trọn vẹn thì người ấy đã tạo dục-giới đại-thiện-nghiệp ngũ-giới, rồi hưởng quả an-lạc của đại-thiện-nghiệp ấy trong kiếp hiện-tại và vô số kiếp vị-lai.
* Ác-Nghiệp Và Quả Của Ác-Nghiệp Ngũ-Giới
Ác-nghiệp ngũ-giới trong 12 bất-thiện-tâm (ác-tâm) cho quả trong 2 thời-kỳ:
– Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).
– Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp
hiện-tại.
1- Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla)
Người phạm-giới nào trong ngũ-giới, đã tạo ác-nghiệp, người ấy sau khi chết, nếu ác-nghiệp phạm-giới trong 11 bất-thiện-tâm (trừ si-tâm hợp với phóng-tâm) có cơ-hội cho quả có 1 quả-tâm đó là suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của ác-nghiệp gọi là tái-sinh-tâm(paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau trong 4 cõi ác-giới: địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh.
– Nếu suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của ác-nghiệp trong tham-tâm có nhiều năng lực làm phận-sự tái-sinh kiếp sau thì hoá-sinh làm loài ngạ-quỷ hoặc loài a-su-ra, bởi vì 2 loài chúng-sinh này thường có tham-tâm thèm khát.
– Nếu suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của ác-nghiệp trong sân-tâm có nhiều năng lực làm phận-sự tái-sinh kiếp sau thì hoá-sinh làm chúng-sinh trong cõi địa-ngục, bởi vì chúng-sinh này thường bị thiêu đốt, bị hành hạ.
– Nếu suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của ác-nghiệp trong si-tâm có nhiều năng lực làm phận-sự tái-sinh kiếp sau thì sinh làm loài súc-sinh, bởi vì loài súc-sinh có tính si-mê.
2- Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại
Ác-nghiệp ngũ-giới trong 12 bất-thiện-tâm (ác-tâm) trong thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavatti-kāla) kiếp hiện-tại có đủ 12 bất-thiện-nghiệp có cơ-hội cho quả có 7 bất-thiện-quả vô-nhân-tâm là quả của ác-nghiệp trong ác-tâm.
7 bất-thiện-quả vô-nhân-tâm:
1- Nhãn-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của ác-nghiệp, thấy đối-tượng sắc xấu không đáng hài lòng.
2- Nhĩ-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của ác-nghiệp, nghe đối-tượng thanh dở không đáng hài lòng.
3- Tỷ-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của ác-nghiệp, ngửi đối-tượng hương mùi hôi không đáng hài lòng.
4- Thiệt-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của ác-nghiệp, nếm đối-tượng vị dở không đáng hài lòng.
5- Thân-thức-tâm đồng sinh với thọ khổ là quả của ác-nghiệp, xúc giác đối-tượng xúc xấu không đáng hài lòng.
6- Tiếp-nhận-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của ác-nghiệp, tiếp nhận 5 đối-tượng sắc, thanh, hương, vị, xúc xấu không đáng hài lòng.
7- Suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của ác-nghiệp, suy xét 5 đối-tượng sắc, thanh, hương, vị, xúc xấu không đáng hài lòng.
Đó là 7 bất-thiện-quả vô-nhân-tâm là quả-tâm của ác-nghiệp trong ác-tâm tiếp xúc biết các đối-tượng xấu không đáng hài lòng.
* Đại-Thiện-Nghiệp Và Quả Của Đại-Thiện-Nghiệp Ngũ-Giới
Đại-thiện-nghiệp ngũ-giới trong 8 dục-giới đại-thiện-tâm cho quả trong 2 thời-kỳ:
– Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).
– Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại.
1- Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla)
Người giữ gìn ngũ-giới được trong sạch và trọn vẹn tạo đại-thiện-nghiệp ngũ-giới sau khi chết, nếu đại-thiện-nghiệp ngũ-giới có cơ-hội cho quả có 9 quả-tâm đó là 8 đại-quả-tâm và 1suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp, 9 quả-tâm này gọi là dục-giới tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau trong 7 cõi thiện-dục-giới là cõi người hoặc 6 cõi trời dục-giới.
– Nếu 4 đại-quả-tâm hợp với trí-tuệ làm phận
sự trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhi- kāla) sinh làm người thì thuộc về hạng người tam-nhân([1])(tihetukapuggala) từ khi đầu thai làm người.
Khi sinh ra đời lúc trưởng thành, người tam-nhân vốn dĩ có trí-tuệ, nếu người tam-nhân ấythực-hành pháp-hành thiền-định thì có khả năng dẫn đến chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm, 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm, chứng đắc các phép thần-thông.
Nếu người tam-nhân ấy thực-hành pháp-hành thiền-tuệ thì có khả năng dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, trở thành 4 bậc Thánh-nhân cao-thượng trong Phật-giáo.
– Nếu 4 đại-quả-tâm không hợp với trí-tuệ làm phận-sự trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) sinh làm người thì thuộc về hạng người nhị-nhân([2])(dvihetukapuggala)từ khi đầu thai làm người.
Khi sinh ra đời lúc trưởng thành, người nhị-nhân vốn dĩ không có trí-tuệ, nếu người nhị-nhân ấy thực-hành pháp-hành thiền-định thì không có khả năng chứng đắc bậc thiền nào cả.
Nếu người nhị-nhân ấy thực-hành pháp-hành thiền-tuệ thì không có khả năng chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, không chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả nào cả.
– Nếu 1 suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp bậc thấp làm phận-sự trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) sinh làm người thì thuộc về hạng người vô-nhân([3]) (ahetukapuggala) đui mù, câm điếc từ khi đầu thai làm người.
Khi sinh ra đời lúc trưởng thành, người vô-nhân đui mù, câm điếc, tật nguyền,… hiểu biết bình thường không học hành được.
Nếu người ấy đui mù, câm điếc, tật nguyền trong thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại thì không thể gọi là người vô-nhân được.
* Người thiện-trí giữ-giới ấy sau khi chết, nếu đại-thiện-nghiệp giữ-giới có cơ-hội cho quả trong
thời-kỳ tái-sinh kiếp sau hoá-sinh làm vị thiên-nam hoặc vị thiên-nữ trong 6 cõi trời dục-giới; thì có hạng thiên-nam, thiên-nữ tam-nhân có nhiều oai lực, có hào quang sáng ngời, có hạng thiên-nam, thiên-nữ nhị-nhân có oai lực, có hào quang không rộng, thậm chí cũng có hạng thiên-nam, thiên-nữ vô-nhân có ít oai lực, có hào quang kém trong cõi trên mặt đất (bhummaṭṭhadevatā).
2- Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại
Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại là người hoặc là vị thiên-nam, vị thiên-nữ ấy, 8 dục-giới đại-thiện-nghiệp trong 8 dục-giới đại-thiện-tâm cho quả gồm có 8 đại-quả-tâm và 8 thiện-quả vô-nhân-tâm là quả của dục-giới đại-thiện-nghiệp tiếp xúc với những đối-tượng tốt đáng hài lòng.
8 thiện-quả vô-nhân-tâm:
1- Nhãn-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp, thấy đối-tượng sắc tốt đáng hài lòng.
2- Nhĩ-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp, nghe đối-tượng thanh hay đáng hài lòng.
3- Tỷ-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp, ngửi đối-tượng hương thơm đáng hài lòng.
4- Thiệt-thức-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp, nếm đối-tượng vị ngon đáng hài lòng.
5- Thân-thức-tâm đồng sinh với thọ lạc là quả của đại-thiện-nghiệp, xúc-giác đối-tượng xúc tốt đáng hài lòng.
6- Tiếp-nhận-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp, tiếp nhận 5 đối-tượng sắc, thanh, hương, vị, xúc tốt đáng hài lòng.
7- Suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp, suy xét 5 đối-tượng sắc, thanh, hương, vị, xúc tốt đáng hài lòng.
8- Suy-xét-tâm đồng sinh với thọ hỷ là quả của đại-thiện-nghiệp, suy xét 5 đối-tượng sắc, thanh, hương, vị, xúc tốt đáng hài lòng.
Đó là 8 thiện-quả vô-nhân-tâm là quả-tâm của đại-thiện-nghiệp giữ giới trong đại-thiện-tâm tiếp xúc biết các đối-tượng tốt đáng hài lòng, tâm an-lạc đối với loài người hoặc vị thiên-nam, vị thiên-nữ trong 6 cõi trời dục-giới.
Tính Chất Của Ngũ-giới
Trong đời này, người tại gia có điều kinh sợ (bhaya), điều oan trái (vera) làm cho thân tâm khổ não do nguyên nhân phạm ngũ-giới, là người không có giới, và người tại gia không có điều kinh sợ (abhaya), không có điều oan trái (avera) làm cho thân tâm an-lạc do nguyên-nhân giữ gìn ngũ-giới được trong sạch và trọn vẹn, là người có giới.
Nên tìm hiểu trong bài kinh Verasutta([4]), mà Đức-Phật thuyết dạy ông phú-hộ Anāthapiṇḍika, được tóm lược như sau:
Một thuở nọ, ông phú-hộ Anāthapiṇḍika đến hầu đảnh lễ Đức-Thế-Tôn xong, ngồi một nơi hợp lẽ; khi ấy, Đức-Thế-Tôn thuyết dạy ông phú-hộ Anāthapiṇḍika rằng:
– Này ông phú-hộ! Người tại gia không diệt được 5 điều kinh sợ, điều oan trái gọi là người phạm-giới, người không có giới. Người ấy sau khi chết, ác-nghiệp phạm giới ấy cho quả tái-sinh
kiếp sau trong cõi địa-ngục.
Năm điều kinh sợ, điều oan trái ấy là gì?
Năm điều kinh sợ, điều oan trái ấy là sự sát-sinh, sự trộm-cắp, sự tà-dâm, sự nói-dối, sự uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh dể duôi trong mọi thiện-pháp.
– Này ông phú-hộ! Người tại gia nào không diệt được 5 điều kinh sợ, điều oan trái ấy gọi là người phạm-giới, người không có giới. Người ấy sau khi chết, ác-nghiệp phạm-giới ấy cho quả tái-sinh kiếp sau trong cõi địa-ngục.
– Này ông phú-hộ! Người tại gia nào tránh xa được 5 điều kinh sợ, điều oan trái ấy gọi là người giữ gìn ngũ-giới được trong sạch và trọn vẹn, là người có giới. Người ấy sau khi chết, đại-thiện-nghiệp giữ-giới ấy cho quả tái-sinh kiếp sau trong cõi thiện-giới.
Năm điều kinh sợ, điều oan trái ấy là gì?
Năm điều kinh sợ, điều oan trái ấy là tránh xa sự sát-sinh, tránh xa sự trộm-cắp, tránh xa sự tà-dâm, tránh xa sự nói-dối, tránh xa sự uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh dể duôi trong mọi thiện pháp.
– Này ông phú-hộ! Người tại gia ấy tránh xa được 5 điều kinh sợ, điều oan trái ấy gọi là người giữ gìn ngũ-giới được trong sạch và trọn vẹn, là người có giới. Người ấy sau khi chết, đại-thiện-nghiệp giữ-giới ấy cho quả tái-sinh kiếp sau trong cõi thiện-giới.
– Này ông phú-hộ! Người tại gia phạm điều-giới sát-sinh, thì sẽ gặp điều kinh sợ, điều oan trái cả trong kiếp hiện-tại lẫn nhiều kiếp trong vị-lai, chịu cảnh khổ thân, khổ tâm, bởi vì nguyên nhân sát-sinh.
Người tại gia tránh xa sự sát-sinh, thì sẽ không gặp điều kinh sợ, điều oan trái cả trong kiếp hiện-tại lẫn nhiều kiếp trong vị-lai, không bị khổ thân, khổ tâm, bởi vì nguyên-nhân tránh xa sự sát-sinh.
Đối với người tránh xa sự sát-sinh, nên dập tắt được điều kinh sợ, điều oan trái ấy.
– Này ông phú-hộ! Người tại gia phạm điều-giới trộm-cắp, thì sẽ gặp điều kinh sợ, điều oan trái cả trong kiếp hiện-tại lẫn nhiều kiếp trong vị-lai, chịu cảnh khổ thân, khổ tâm, bởi vì nguyên-nhân trộm-cắp.
Người tại gia tránh xa sự trộm-cắp, thì sẽ không gặp điều kinh sợ, điều oan trái cả trong kiếp hiện-tại lẫn nhiều kiếp trong vị-lai, không bị khổ thân, khổ tâm, bởi vì nguyên-nhân tránh xa sự trộm-cắp.
Đối với người tránh xa sự trộm-cắp, nên dập tắt được điều kinh sợ, điều oan trái ấy.
– Này ông phú-hộ! Người tại gia phạm điều-giới tà-dâm, thì sẽ gặp điều kinh sợ, điều oan trái cả trong kiếp hiện-tại lẫn nhiều kiếp trong vị-lai, chịu cảnh khổ thân, khổ tâm, bởi vì nguyên nhân tà-dâm.
Người tại gia tránh xa sự tà-dâm, thì sẽ không gặp điều kinh sợ, điều oan trái cả trong kiếp hiện-tại lẫn nhiều kiếp trong vị-lai, không bị khổ thân, khổ tâm, bởi vì nguyên-nhân tránh xa sự tà-dâm.
Đối với người tránh xa sự tà-dâm, nên dập tắt được điều kinh sợ, điều oan trái ấy.
– Này ông phú-hộ! Người tại gia phạm điều-giới nói-dối, thì sẽ gặp điều kinh sợ, điều oan trái cả trong kiếp hiện-tại lẫn nhiều kiếp trong vị-lai, chịu cảnh khổ thân, khổ tâm, bởi vì nguyên nhân nói-dối.
Người tại gia tránh xa sự nói-dối, thì sẽ không gặp điều kinh sợ, điều oan trái cả trong kiếp hiện-tại lẫn nhiều kiếp trong vị-lai, không bị khổ thân, khổ tâm, bởi vì nguyên nhân tránh xa sự nói-dối.
Đối với người tránh xa sự nói-dối, nên dập tắt được điều kinh sợ, điều oan trái ấy.
– Này ông phú-hộ! Người tại gia phạm điều-giới uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp, thì sẽ gặp điều kinh sợ, điều oan trái cả trong kiếp hiện-tại lẫn nhiều kiếp trong vị-lai, chịu cảnh khổ thân, khổ tâm, bởi vì nguyên nhân uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp.
Người tại gia tránh xa sự uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp, thì sẽ không gặp điều kinh sợ, điều oan trái cả trong kiếp hiện-tại lẫn nhiều kiếp trong vị-lai, không bị khổ thân, khổ tâm, bởi vì nguyên-nhân tránh xa sự uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp.
Đối với người tránh xa sự uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp, nên dập tắt được điều kinh sợ, điều oan trái ấy.
Đức-Phật thuyết bài kệ:
“Người nào trong đời tạo ác-nghiệp.
Giết hại sinh-mạng của chúng-sinh,
Trộm-cắp tài sản của người khác,
Tà-dâm với vợ, chồng người khác,
Thường nói-dối không biết hổ-thẹn,
Thường uống rượu, bia và chất say,
Người ấy chưa tránh năm oan trái.
Gọi là người ác không có giới,
Là người si mê trước lúc chết,
Ác-nghiệp ấy cho quả tái-sinh,
Trong cõi địa-ngục chịu quả khổ.
Người nào trong đời tạo đại-thiện-nghiệp.
Không giết hại sinh-mạng chúng-sinh,
Không trộm-cắp của cải người khác,
Không tà-dâm với vợ, chồng người,
Không nói dối lừa gạt người khác,
Không uống rượu, bia và chất say,
Người ấy đã tránh năm oan trái.
Gọi là người thiện-trí có giới,
Có đại-thiện-tâm lúc lâm chung,
Đại-thiện-nghiệp ấy có cơ-hội,
Cho quả tái-sinh trong kiếp sau,
Trong cõi thiện dục-giới an-lạc.”
Con Người Với Ngũ-Giới
Phàm mỗi người đã sinh ra trong đời này, chắc chắn tiền-kiếp của người ấy có ít nhất là ngũ-giới trong sạch và trọn vẹn.
Thật vậy, nếu tiền-kiếp của người ấy phạm giới, không có giới thì chắc chắn không được tái-sinh làm người. Khi đã tái-sinh làm người thì tiền-kiếp của người ấy ắt hẳn có ít nhất là ngũ-giới trong sạch và trọn vẹn.
Nếu kiếp hiện-tại người nào không biết tự trọng, bị phiền-não sai khiến, nên phạm điều-giới nào trong ngũ-giới, tạo ác-nghiệp, thì người ấy tự làm mất nhân phẩm quý báu vốn có trong con người của mình, từ khi đầu thai làm người. Người ấy không chỉ chịu những hậu quả tai-hại trong kiếp hiện-tại, mà còn phải chịu hậu quả tai hại trong nhiều kiếp vị-lai.
Người đã phạm giới, sau khi chết, ác-nghiệp phạm giới ấy có cơ-hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) trong cõi ác-giới (địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh) chịu quả khổ của ác-nghiệp trong cõi ác-giới ấy.
Một khi chúng-sinh sinh trong cõi ác-giới rồi, khó có cơ-hội tái-sinh kiếp sau trở lại làm người.
Đức-Phật lấy ví dụ một con rùa mù ở đại dương trong bài kinh Chiggaḷasutta([5]) được tóm lược như sau:
Đức-Phật truyền dạy chư tỳ-khưu rằng:
– Này chư Tỳ-khưu! Ví như mặt đất này bị nước tràn ngập sâu như đại dương. Một tấm ván có lỗ nhỏ vừa cái đầu con rùa chui vào, trôi trên mặt nước biển. Hễ gió Đông thì tấm ván trôi về hướng Tây, gió Tây thì tấm ván trôi về hướng Đông, gió Nam thì tấm ván trôi về hướng Bắc, gió Bắc thì tấm ván trôi về hướng Nam,… Một con rùa mù ở dưới đáy biển sâu, cứ trải qua 100 năm nổi lên mặt nước một lần.
– Này chư Tỳ-khưu! Một con rùa mù kia cứ trải qua 100 năm nổi lên mặt nước một lần, chui cái đầu vào cái lỗ nhỏ của tấm ván ấy có được dễ dàng hay không ?
Chư tỳ-khưu bạch với Đức-Phật rằng:
– Kính bạch Đức-Thế-Tôn, con rùa mù kia cứ trải qua 100 năm nổi lên mặt nước một lần, chui cái đầu vào cái lỗ nhỏ của tấm ván ấy, đó là một điều vô cùng khó lắm!
Đức-Phật dạy rằng:
– Này chư Tỳ-khưu! Được sinh ra làm người đó là điều khó hơn thế nữa!
Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác xuất hiện trên thế gian đó là điều khó hơn thế nữa!
Chánh-pháp của Như-lai đã thuyết giảng trên thế gian này đó là điều vô cùng khó hơn thế nữa.
Nay, các con đã được sinh ra làm người.
Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác đã xuất hiện trên thế gian rồi.
Chánh-pháp của Như-lai đã thuyết giảng trên thế gian rồi.
– Này chư Tỳ-khưu! Vậy, các con hãy nên cố gắng tinh-tấn không ngừng thực-hành pháp-hành tứ-niệm-xứ (hoặc thực-hành pháp-hành thiền-tuệ), để hầu mong chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế: khổ-Thánh-đế, nhân sinh khổ-Thánh-đế, diệt khổ-Thánh-đế, pháp-hành dẫn đến diệt khổ-Thánh-đế.
Cho nên, hằng ngày Đức-Phật thường nhắc nhở khuyên dạy các hàng thanh-văn đệ-tử rằng:
“Appamādena bhikkhave sampādetha!
Buddhuppādo dullabho lokasmiṃ,
Manussattabhāvo dullabho,
Dullabhā saddhāsampatti,
Pabbajitabhāvo dullabho,
Saddhammassavanaṃ dullabhaṃ.
Evaṃ divase divase ovadati.”
– Này chư tỳ-khưu, tỳ-khưu-ni, cận-sự-nam, cận-sự-nữ! Các con chớ nên dể duôi, nên cố gắng thực-hành pháp-hành tứ-niệm-xứ, để hoàn thành các phận-sự tứ Thánh-đế (bởi vì có 5 điều khó được).
– Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác xuất hiện trên thế gian là một điều khó.
– Được sinh làm người là một điều khó.
– Có đức-tin đầy đủ là một điều khó.
– Xuất gia trở thành tỳ-khưu là một điều khó.
– Được lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật là một điều khó.
Hằng ngày, Đức-Phật thường khuyên dạy nhắc nhở các hàng thanh-văn đệ-tử như vậy.
“Được sinh làm người là một điều khó.”
Con người trong cõi Nam-thiện-bộ-châu này (cõi mà chúng ta đang sinh sống) có tính chất đặc biệt hơn các chúng-sinh trong các cõi giới khác như sau:
– Những con người trong châu này là chư Đức-Bồ-tát có nhiều thuận lợi tạo đầy đủ các pháp-hạnh ba-la-mật.
– Con người trong châu này có thể trở thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, hoặc Đức-Phật Độc-Giác, hoặc bậc Thánh Tối-thượng thanh-văn-giác, hoặc bậc Thánh Đại-thanh-văn-giác, Đức-vua Chuyển-luân Thánh-vương.
Để trở thành Bậc cao-thượng như vậy, chỉ có những con người trong cõi Nam-thiện-bộ-châu này mà thôi.
Nay, chúng ta đã là con người thật là vô cùng diễm phúc biết dường nào! Chúng ta còn gặp được giáo-pháp của Đức-Phật Gotama hiện đang còn lưu truyền trên thế gian, thật là vô cùng hi hữu. Đây là cơ-hội hiếm có vô cùng thuận lợi để cho mỗi người chúng ta có cơ-hội tốt tạo mọi thiện-pháp, từ 8 dục-giới thiện-pháp, 5 sắc-giới thiện-pháp, 4 vô-sắc-giới thiện-pháp cho đến 4 siêu-tam-giới thiện-pháp tuỳ theo khả năng của mỗi người.
Bất luận thiện-pháp nào cũng cần phải có giới trong sạch và trọn vẹn làm nền tảng, làm nơi nương nhờ, để cho mọi thiện-pháp được phát triển tốt.
Giữ gìn ngũ-giới được trong sạch và trọn vẹn, là trong khả năng bình thường của tất cả mọi người trong đời.
Thật ra, người thiện có đại-thiện-tâm biết hổ-thẹn tội-lỗi, biết ghê-sợ tội-lỗi, có tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm tránh xa sự sát-sinh, tránh xa sự trộm-cắp, tránh xa sự tà-dâm, tránh xa sự nói-dối, tránh xa sự uống rượu, bia và các chất say, giữ gìn ngũ-giới cho được trong sạch và trọn vẹn, đó là điều rất dễ dàng đối với mọi người trong đời.
Còn người ác có ác-tâm, không biết hổ-thẹn tội-lỗi, không biết ghê-sợ tội-lỗi, có tác-ý tâm-sở đồng sinh với bất-thiện-tâm (ác-tâm) cố gắng phạm mỗi điều-giới hợp đủ chi-phápnhư phạm điều-giới sát-sinh hợp đủ 5 chi-pháp, phạm điều-giới trộm-cắp hợp đủ 5 chi-pháp, phạm điều-giới tà-dâm hợp đủ 4 chi-pháp, phạm điều-giới nói-dối hợp đủ 4 chi-pháp, phạm điều-giới uống rượu, bia và các chất say hợp đủ 4 chi-pháp, tạo ác-nghiệp điều-giới ấy, đó là điều không dễ dàng, thậm chí còn rất khó khăn nữa.
Thật vậy, chúng ta nên có trí-tuệ tỉnh táo suy xét về mỗi điều-giới, để có nhận thức đúng đắn và trung thực.
Ví dụ như sau:
* Sát-sinh là giết hại chúng-sinh.
– Người thiện có tác-ý trong đại-thiện-tâm tránh xa sự sát-sinh, giữ gìn điều-giới tránh xa sự sát-sinh, không giết hại chúng-sinh ấy, tạo đại-thiện-nghiệp không sát-sinh.
– Người ác có tác-ý trong ác-tâm cố gắng tìm mọi cách giết hại chúng-sinh ấy chết bằng thân, bằng khẩu, phạm điều-giới sát-sinh hợp đủ 5 chi-pháp, tạo ác-nghiệp sát-sinh.
* Trộm-cắp là lấy trộm tài-sản của người khác.
– Người thiện có tác-ý trong đại-thiện-tâm tránh xa sự trộm-cắp, giữ gìn điều-giới tránh xa sự trộm-cắp, không lấy trộm tài sản của người khác, tạo đại-thiện-nghiệp không trộm-cắp.
– Người ác có tác-ý trong ác-tâm cố gắng tìm mọi cách lấy trộm tài sản của người khác bằng thân, bằng khẩu, phạm điều-giới trộm-cắp hợp đủ 5 chi-pháp, tạo ác-nghiệp trộm-cắp.
* Tà-dâm là quan hệ tình dục bất chính với vợ hoặc chồng, con của người khác.
– Người thiện có tác-ý trong đại-thiện-tâm tránh xa sự tà-dâm, giữ gìn điều-giới tránh xa sự tà-dâm với với vợ hoặc chồng, con của người
khác, tạo đại-thiện-nghiệp không tà-dâm.
– Người ác có tác-ý trong ác-tâm cố gắng tìm mọi cách quan hệ tình dục bất chính với vợ hoặc chồng, con của người khác bằng thân phạm điều-giới tà-dâm hợp đủ 4 chi-pháp, tạo ác-nghiệp tà-dâm.
* Nói dối là nói lời sai sự-thật gây thiệt hại cho người khác.
– Người thiện có tác-ý trong đại-thiện-tâm tránh xa sự nói-dối, giữ gìn điều-giới tránh xa sự nói-dối, tạo đại-thiện-nghiệp không nói-dối.
– Người ác có tác-ý trong ác-tâm cố gắng tìm mọi cách nói-dối để lừa đảo người khác bằng khẩu, bằng thân phạm điều-giới nói-dối hợp đủ 4 chi-pháp, tạo ác-nghiệp nói-dối.
* Uống rượu, bia và các chất say…
– Người thiện có tác-ý trong đại-thiện-tâm tránh xa sự uống rượu, bia và các chất say, giữ gìn điều-giới tránh xa sự uống rượu, bia và các chất say, tạo đại-thiện-nghiệp không uống rượu, bia và các chất say.
– Người ác có tác-ý trong ác-tâm cố gắng tìm mọi cơ-hội uống rượu, bia và các chất say, tạo ác-nghiệp uống rượu, bia và các chất say bằng khẩu, phạm điều-giới uống rượu, bia và các chất say hợp đủ 4 chi-pháp, tạo ác-nghiệp uống rượu, bia và các chất say..
Vậy, chúng ta có nhận thức đúng đắn và trung thực đối với người thiện với người ác như thế nào?
– Người thiện có tác-ý trong đại-thiện-tâm nghĩ trong tâm giữ gìn mỗi điều-giới trong sạch, đó là điều dễ có phải vậy không?
– Người ác có tác-ý trong ác-tâm cố gắng bằng thân, bằng khẩu phạm mỗi điều-giới hợp đủ chi-pháp, đó là điều khó làm có phải vậy không?
* Đức-Phật thuyết dạy phân biệt người ác, người thiện trong đời này, trong bài kinhSikkhapadasutta([6]) Đức-Thế-Tôn dạy rằng:
“- Này chư Tỳ-khưu! Như-Lai sẽ thuyết giảng phân biệt về người ác và người ác hơn người ác, người thiện và người thiện hơn người thiện. Các con hãy lắng nghe, nên chú tâm lắng nghe.
Vâng lời theo Đức-Thế-Tôn, chư tỳ-khưu chú tâm lắng nghe lời giáo huấn của Đức-Phật.
* Người Ác – Người Ác Hơn Người Ác
Đức-Thế-Tôn dạy rằng:
– Này chư Tỳ-khưu! Như thế nào gọi là người ác?
– Này chư Tỳ-khưu! Trong đời này, số người là người sát-sinh, người trộm-cắp, người tà-dâm, người nói-dối, người uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp.
– Này chư Tỳ-khưu! Như-Lai gọi số người ấy là người ác.
– Này chư Tỳ-khưu! Như thế nào gọi là người ác hơn người ác?
– Này chư Tỳ-khưu! Trong đời này, số người ác tự mình sát-sinh, mà còn động viên, khuyến khích, sai khiến người khác cùng sát-sinh.
Số người ác tự mình trộm-cắp, mà còn động viên, khuyến khích, sai khiến người khác cùng trộm-cắp.
Số người ác tự mình tà-dâm, mà còn động viên, khuyến khích, sai khiến người khác cùng tà-dâm.
Số người ác tự mình nói-dối, mà còn động viên, khuyến khích, sai khiến người khác cùng nói-dối.
Số người ác tự mình uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp, mà còn động viên, khuyến khích, mời mọc người khác cùng uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp.
– Này chư Tỳ-khưu! Như-Lai gọi số người ác ấy là người ác hơn người ác.
Người Thiện – Người Thiện Hơn Người Thiện
Đức-Thế-Tôn dạy rằng:
– Này chư Tỳ-khưu! Như thế nào gọi là người thiện?
– Này chư Tỳ-khưu! Trong đời này, số người là người tránh xa sự sát-sinh, người tránh xa sự trộm-cắp, người tránh xa sự tà-dâm, người tránh xa sự nói-dối, người tránh xa sự uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp.
– Này chư Tỳ-khưu! Như-Lai gọi số người ấy là người thiện.
– Này chư Tỳ-khưu! Như thế nào gọi là người thiện hơn người thiện?
– Này chư Tỳ-khưu! Trong đời này, số người thiện tự mình tránh xa sự sát-sinh, mà còn động viên, tác động, khuyến khích người khác cùng tránh xa sự sát-sinh.
Số người thiện tự mình tránh xa sự trộm-cắp, mà còn động viên, tác-động, khuyến khích người khác cùng tránh xa sự trộm-cắp.
Số người thiện tự mình tránh xa sự tà-dâm, mà còn động viên, tác động, khuyến khích người khác cùng tránh xa sự tà-dâm.
Số người thiện tự mình tránh xa sự nói-dối, mà còn động viên, tác động, khuyến khích người khác cùng tránh xa sự nói-dối.
Số người thiện tự mình tránh xa sự uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp, mà còn động viên, tác động, khuyến khích người khác cùng tránh xa sự uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp.
– Này chư Tỳ-khưu! Như-Lai gọi số người thiện ấy là người thiện hơn người thiện.”
Như vậy,
* Nếu người nào không biết hổ-thẹn tội-lỗi, không biết ghê-sợ tội-lỗi, không biết tự trọng, có tác-ý trong ác-tâm phạm điều-giới nào trong ngũ-giới thì người ấy gọi là người ác.
Nếu người ác nào tự mình phạm điều-giới nào trong ngũ-giới, mà còn động viên, tác động, khuyến khích người khác cùng phạm điều-giới ấy trong ngũ-giới thì người ác ấy gọi là người ác hơn người ác.
* Nếu người nào biết hổ-thẹn tội-lỗi, biết ghê-sợ tội-lỗi, biết tự trọng, có tác-ý trong đại-thiện-tâm biết giữ gìn ngũ-giới được trong sạch và trọn vẹn thì người ấy gọi là người thiện.
Nếu người thiện nào tự mình biết hổ-thẹn tội-lỗi, biết ghê-sợ tội-lỗi, biết tự trọng, có tác-ý trong đại-thiện-tâm biết giữ gìn ngũ-giới được trong sạch và trọn vẹn, mà còn động viên, tác động, khuyến khích người khác cùng giữ gìn ngũ-giới được trong sạch và trọn vẹn thì người thiện ấy gọi là người thiện hơn người thiện.
Ví dụ: Nếu người nào không biết hổ-thẹn tội-lỗi, không biết ghê-sợ tội-lỗi, không biết tự trọng, có tác-ý trong ác-tâm phạm điều-giới uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp, thì người ấy gọi là người ác.
Nếu người ác nào tự mình phạm điều-giới uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp, mà còn động viên, tác động, mời mọc, tiếp đãi người khác cùng phạm điều-giới uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp, thì người ác ấy gọi là người ác hơn người ác.
* Nếu người nào biết hổ-thẹn tội-lỗi, biết ghê-sợ tội-lỗi, biết tự trọng, có tác-ý trong đại-thiện-tâm biết giữ gìn ngũ-giới có điều-giới tránh xa uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp được trong sạch và trọn vẹn thì người ấy gọi là người thiện.
Nếu người thiện nào tự mình biết hổ-thẹn tội-lỗi, biết ghê-sợ tội-lỗi, biết tự trọng, có tác-ý trong đại-thiện-tâm biết giữ gìn ngũ-giới có điều-giới tránh xa uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp được trong sạch và trọn vẹn, mà còn động viên, tác động, khuyến khích người khác cùng giữ gìn ngũ-giới có điều-giới tránh xa uống rượu, bia và các chất say là nhân sinh sự dể duôi trong mọi thiện-pháp được trong sạch và trọn vẹn thì người thiện ấy gọi là người thiện hơn người thiện.
* Tích Người Giữ Gìn Ngũ-Giới
Tích Ngài Pañcasīlasamādāniyatthera([7]) thuật lại tiền-kiếp của Ngài, được tóm lược như sau:
Trong thời quá khứ, khi Đức-Phật Anoma-dassī([8]) xuất hiện trên thế gian, tôi là người nghèo khổ ở trong thành Candavati, sống bằng nghề làm thuê làm mướn cho người khác. Tôi chưa có duyên lành xuất gia trở thành tỳ-khưu, nhưng tôi suy nghĩ rằng:
“Chúng-sinh sống trong đời này, thường bị màn vô-minh che trùm phủ kín, tối tăm khônghiểu biết được chân-lý, thường bị lửa tham, sân, si thiêu đốt không ngừng, luôn luôn chịu khổ não. Ta sẽ giải thoát khổ bằng cách nào đây?”
Tôi vốn là người nghèo khổ, làm thuê làm mướn vừa đủ sống qua ngày, không có của cải để làm phước-thiện bố-thí, nên tôi suy nghĩ rằng:
“Điều tốt hơn ta nên thọ-trì ngũ-giới và cố gắng giữ gìn ngũ-giới cho được trong sạch và trọn vẹn.”
Do suy nghĩ như vậy, nên tôi liền đến hầu Ngài Đại-Trưởng-lão Nisabha, bậc Thánh Tối-thượng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Anoma-dassī, kính xin thọ-trì ngũ-giới. Ngài Đại-Trưởng-lão đã hướng dẫn tôi thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ-trì ngũ-giới.
Vào thời đại ấy, tuổi thọ con người có khoảng 100 ngàn năm, tôi đã cố gắng giữ gìn ngũ-giới được hoàn toàn trong sạch và trọn vẹn cho đến trọn kiếp.
Khi sắp lâm chung (sắp chết) tôi niệm tưởng đến ngũ-giới hoàn toàn trong sạch và trọn vẹn của tôi, nên chư-thiên ở cõi trời Tam-thập-tam-thiên đem một cỗ xe sang trọng gồm có 1.000 con ngựa báu đến rước tôi.
Sau khi chết, dục-giới đại-thiện-nghiệp giữ ngũ-giới trong sạch và trọn vẹn ấy cho quả tái-sinh lên cõi trời Tam-thập-tam-thiên, tôi đã làm Đức-vua trời cõi Tam-thập-tam-thiên suốt 30 kiếp([9]) , hưởng mọi sự an-lạc trong cõi trời ấy.
Khi tái-sinh làm người trong cõi người, tôi trở thành Đức Chuyển-luân Thánh-vương 75 kiếp, và trở thành Đức-vua trị vì các nước lớn nhiều kiếp không sao kể xiết.
Ngài Trưởng-lão Pañcasīlasamādāniyatthera thuật rằng:
Tôi đã giữ gìn ngũ-giới trong sạch và trọn vẹn từ thời kỳ Đức-Phật Anomadassī cho đến kiếp hiện-tại này, trải qua thời gian 1 a-tăng-kỳ và 100 ngàn đại-kiếp trái đất, tôi không từng tái-sinh trong 4 cõi ác-giới: địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh, kiếp nào cũng tái-sinh trong cõi thiện-dục-giới (cõi người, cõi trời dục-giới).
Khi tái-sinh trong cõi nào, tôi cũng có địa vị cao quý, hưởng mọi sự an-lạc trong cõi ấy cho đến hết tuổi thọ.
Đó là do năng lực quả-báu của phước-thiện giữ gìn ngũ-giới hoàn toàn trong sạch và trọn vẹn của tôi.
Tôi còn có 3 quả-báu đặc biệt là:
– Tôi là người sống lâu trường thọ.
– Tôi là người có địa vị cao quý, giàu sang phú quý.
– Tôi là người có nhiều trí-tuệ sáng suốt.
* Vào thời kỳ Đức-Phật Gotama xuất hiện trên thế gian, tôi ở trên cõi trời dục-giới, sau khi chuyển kiếp (cuti) từ cõi trời ấy, dục-giới đại-thiện-nghiệp giữ gìn ngũ-giới trong sạch và trọn vẹn ấy, cho quả tái-sinh làm người trong gia đình thuộc dòng dõi bà-la-môn giàu sang phú quý trong xứ Vesālī.
Gần đến ngày nhập hạ, cha mẹ dắt dẫn tôi đến hầu đảnh lễ Đức-Phật Gotama, cha mẹ bảo tôi kính xin thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ-trì ngũ-giới.
Vâng lời cha mẹ, tôi kính xin thọ phép quy-y Tam-bảo và thọ-trì ngũ-giới.
Khi ấy, tôi niệm tưởng lại ngũ-giới, do năng lực của ngũ-giới mà tôi đã giữ gìn trong sạch và trọn vẹn trong kiếp quá khứ xa xưa. Chính tại nơi đang ngồi thọ phép quy-y Tam-bảo, thọ-trì ngũ-giới ấy, tôi liền chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả, Niết-bàn, diệt-đoạn-tuyệt được mọi tham-ái mọi phiền-não không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán. Khi ấy tôi vừa mới lên 5 tuổi.
Đức-Phật Gotama biết rõ duyên lành của tôi, Đức-Phật cho tôi xuất gia trở thành tỳ-khưu trong giáo-pháp của Đức-Phật Gotama.
Tiền-kiếp của tôi đã giữ gìn ngũ-giới trong sạch đầy đủ và trọn vẹn đến trọn kiếp, tôi đã hưởng được quả-báu của dục-giới đại-thiện-nghiệp ngũ-giới như vậy.
Còn như chư vị sa-di, chư vị tỳ-khưu, chư bậc Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật có rất nhiều điều-giới, thì quả-báu của dục-giới đại-thiện-nghiệp giữ-giới nhiều biết dường nào kể xiết được.
[1] Người tam-nhân là người có tái-sinh-tâm đủ 3 nhân: vô-tham, vô-sân, vô-si (trí-tuệ) từ khi đầu thai làm người.
[2] Người nhị-nhân là người có tái-sinh-tâm chỉ có 2 thiện-nhân: vô-tham và vô-sân, không có vô-si, từ khi đầu thai làm người.
[3] Người vô-nhân là người có tái-sinh-tâm không có nhân nào trong 3 thiện-nhân, từ khi đầu thai làm người.
[4] Bộ Aṅguttaranikāya, Pañcakanipāta, kinh Verasutta.
[5] Samyuttanikāya, Mahāvaggapāḷi, Chiggaḷasutta.
[6] Aṅguttaranikāya Catukanipāta, kinh Sikkhapadasutta.
[7] Bộ Therāpadāna, tích Ngài Pañcasīlasamādāniyatthera.
[8] Từ thời-kỳ Đức-Phật Anomadassī đến Đức-Phật Gotama có khoảng cách thời gian 1 a-tăng-kỳ và 100 ngàn đại-kiếp trái đất, trải qua 18 Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác đã xuất hiện trên thế gian.
[9] Chư-thiên ở cõi trời Tam-thập tam-thiên có tuổi thọ 1.000 năm trời so với số năm cõi người bằng 36 triệu năm, bởi vì 1 ngày 1 đêm trên cõi trời này bằng 100 năm ở cõi người.
