4- Kaṭattākamma: Bình-Thường-Nghiệp
Thế nào gọi là nghiệp loại thường?
Kaṭattā eva kammanti kaṭattākammaṃ: Nghiệp nào mà người chỉ tạo một cách bình thường mà thôi, không quan tâm, không chú ý nhiều trong việc ấy.
Nghiệp ấy không thuộc về 3 loại nghiệp trên gọi là bình-thường-nghiệp (kaṭattākamma), đó là 12 bất-thiện-nghiệp (12 ác-nghiệp), và 8 dục-giới đại-thiện-nghiệp.
Bình-thường-nghiệp gồm tất cả những bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp), dục-giới đại-thiện-nghiệp nào mà người đã tạo nghiệp ấy có ít năng-lực nên không thuộc về loại trọng-yếu-nghiệp, cũng không phải phát sinh lúc lâm chung nên không thuộc về loại cận-tử-nghiệp, cũng không phải nghiệp được tạo nhiều lần thành thói quen hằng ngày, nên không thuộc về loại thường-hành-nghiệp.
Trong kiếp-hiện-tại, bình-thường-nghiệp này không thuộc về 3 loại nghiệp trên, nên chúng sinh sau khi chết, nếu trường hợp không có 3 loại nghiệp trên, thì bình-thường-nghiệp này mới có cơ hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).
Trong những kiếp-quá-khứ, bình-thường-nghiệp này chính là bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp), dục-giới đại-thiện-nghiệp đã từng tích lũy trong những kiếp quá-khứ. Cho nên, tất cả mọi chúng-sinh trong mọi cõi đều có bình-thường-nghiệp này.
Ví dụ: Những thai-nhi bị chết trong bụng mẹ, những đứa trẻ sơ sinh vừa mới sinh ra đời rồi bị chết, những đứa bé còn nhỏ dại chưa biết gì rồi bị chết v.v…, trong kiếp-hiện-tại, những thai-nhi, những trẻ sơ sinh, v.v… kiếp-hiện-tại chưa tạo ác-nghiệp, dục-giới đại-thiện-nghiệp nào cả, cho nên, những thai-nhi, trẻ sơ sinh ấy sau khi chết, bình-thường-nghiệp này mới có cơ hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) trong cõi-giới nào, thuộc về loại chúng sinh nào hoàn toàn tuỳ thuộc vào quả của bình-thường-nghiệp ấy.
Hoặc vị Phạm-thiên ở tầng trời sắc-giới Vô-tưởng-thiên, khi hết tuổi thọ 500 đại-kiếp trái đất, rồi phải tái-sinh kiếp sau với kusala kaṭattākamma: bình-thường-thiện-nghiệp mà đã tích lũy trong những kiếp-quá-khứ, kể từ tiền-kiếp thứ ba trở về trước của vị phạm-thiên ấy, bởi vì vị phạm-thiên ở cõi trời sắc-giới Vô-tưởng- thuộc về loại chúng-sinh chỉ có nhất-uẩn là sắc-uẩn mà thôi (không có 4 danh-uẩn), (vị phạm-thiên chỉ có thân mà không có tâm).
Như vậy, kiếp-hiện-tại của vị phạm-thiên ở tầng trời sắc-giới Vô-tưởng-thiên không có tâm, nên hoàn toàn không tạo thiện-nghiệp hoặc ác-nghiệp nào cả, chỉ hưởng quả của đệ ngũ thiền sắc-giới thiện-nghiệp suốt thế gian 500 đại-kiếp trái đất mà thôi.
Và tiền-kiếp thứ nhì của vị phạm-thiên ấy là hành-giả thực-hành đã chứng đắc đệ ngũ thiền sắc-giới thiện-nghiệp đã cho quả tái-sinh lên tầng trời sắc-giới Vô- tưởng-thiên xong rồi, còn lại các bậc thiền sắc-giới thiện-nghiệp bậc thấp đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp không còn có khả năng cho quả trong thời kỳ tái-sinh kiếp sau được nữa.
Vì vậy, khi vị phạm-thiên ấy hết tuổi thọ 500 đại-kiếp trái đất tại cõi trời sắc-giới Vô-tưởng-thiên rồi, chỉ có kusala kaṭattākamma: bình-thường thiện-nghiệp mà đã tích lũy từ tiền kiếp thứ 3 trở về trước có cơ hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) trong cõi thiện-dục-giới (cõi người, cõi trời dục-giới).
