PHẨM VỊ TRONG PHẬT GIÁO
Tỳ khưu trong Phật giáo, khi đã trải qua một mùa hạ (vassa), thì được tính một tuổi hạ. Nếu trải qua bao nhiêu mùa hạ, thì được tính bấy nhiêu tuổi hạ. Cho nên, có sự phân chia phẩm vị theo tuổi hạ thấp – cao, để có sự kính trọng, lễ bái, đảnh lễ cúng dường. Nếu Tỳ khưu có tuổi hạ bằng nhau, thì tính theo tháng, ngày, giờ làm lễ thọ Tỳ khưu trước – sau. Vị Tỳ khưu nào làm lễ thọ Tỳ khưu trước, so về thời gian, thì vị ấy được xem là vị Tỳ khưu lớn, còn vị kia được xem là vị Tỳ khưu nhỏ. Trường hợp 2 hoặc 3 vị Sa di làm lễ thọ Tỳ khưu cùng một lúc, thì tính theo tuổi đời lớn – nhỏ, sắp đặt theo thứ tự: vị lớn tuổi trước, vị nhỏ tuổi sau; khi tụng đọc trong Ñatticatutthakammavācā; tên vị nào tụng đọc trước, vị Tỳ khưu ấy được xem là vị Tỳ khưu lớn; còn tên vị nào tụng đọc sau, vị Tỳ khưu ấy được xem là vị Tỳ khưu nhỏ.
Theo luật của Ðức Phật ban hành, đối với vị Tỳ khưu nhỏ, phải nên kính trọng, lễ bái, đảnh lễ, cúng dường, tôn kính vị Tỳ khưu lớn, khi xưng hô, thì gọi vị Tỳ khưu lớn, bằng tiếng “Bhante: Bạch Ðại Trưởng Lão, Bạch Ðại Ðức, hoặc Bạch Pháp Huynh”. Và vị Tỳ khưu lớn, gọi vị Tỳ khưu nhỏ hạ, thọ Tỳ khưu sau bằng tiếng “Āvuso: này con, hoặc: Này Pháp đệ”.
Tỳ khưu có 3 bậc:
1- Nava: Tân Tỳ khưu, bậc Tỳ khưu kể từ khi trở thành Tỳ khưu cho đến dưới 5 tuổi hạ, là bậc Tỳ khưu còn phải nương nhờ ở thầy để học luật, hành theo luật, học pháp học và pháp hành, cho hiểu rõ luật và pháp, để có thể tự nương nhờ nơi sở học, hành của mình.
2- Majjhima: Trung Ðức, bậc Tỳ khưu kể từ 5 tuổi hạ cho đến dưới 10 tuổi hạ.
3- Thera: Ðại Ðức, bậc Tỳ khưu kể từ 10 tuổi hạ trở lên.
Thera, có 2 bậc:
1- Anuthera: Ðại Ðức, bậc Tỳ khưu kể từ 10 tuổi hạ cho đến 19 tuổi hạ.
2- Mahāthera: Ðại Trưởng Lão, bậc Tỳ khưu kể từ 20 tuổi hạ trở lên.
Thera, có 3 loại:
1- Jātithera: Bô lão trong đời do sống lâu hay dòng dõi cao quý.
2- Dhammathera: Ðại Ðức do hợp đủ chi pháp. Ðức Phật dạy, có 4 chi pháp để trở thành Ðại Ðức:
– Bậc có giới hạnh trong sạch đầy đủ.
– Bậc đa văn túc trí, học nhiều hiểu rộng.
– Bậc chứng đắc tứ thiền.
– Bậc Thánh A-ra-hán đã diệt đoạn tuyệt mọi phiền não.
Bậc có đầy đủ 4 chi pháp trên, hoặc chỉ có một chi pháp nào trong đó, thì cũng được gọi là Dhammathera.
3- Sammutithera: Ðại Ðức do chế định gọi tên “Ðại Ðức, Ðại Ðức”. Như khi gặp Tỳ khưu hoặc Sa di, người ta gọi “Ðại Ðức”, do lòng kính trọng.
Ý Nghĩa Thera
Trong bộ Chú giải Apadāna định nghĩa:
– Thiravarasīla-samādhi-paññā-vimutti-vimuttiñāṇa-dassanaguṇehi yuttā’ti thero.
Thera: Ðại Ðức là bậc thường trú trong 5 đức tính cao quý: Giới – Ðịnh – Tuệ – Giải thoát (Thánh Quả) – Giải thoát tri kiến (tuệ quán xét).
KINH THERASUTTA
Trong Chi bộ kinh, Ðức Phật thuyết giảng bài kinh Therasutta như sau:
– Này chư Tỳ khưu, Tỳ khưu là bậc Thera hợp với 10 pháp, ở nơi nào cũng được an lạc.
10 pháp ấy là:
1- Tỳ khưu là bậc Thera sống lâu, có tuổi hạ cao.
2- Tỳ khưu là bậc có giới, thực hành nghiêm chỉnh tất cả điều học.
3- Tỳ khưu là bậc đa văn túc trí, học nhiều hiểu rộng, thông thuộc rành rẽ Tam tạng, thông suốt chánh kiến, hiểu rõ chánh pháp, truyền bá phạm hạnh cao thượng hoàn hảo đoạn đầu, hoàn hảo đoạn giữa, hoàn hảo đoạn chót, bằng lời lẽ văn chương hoàn toàn trong sáng, đầy đủ ý nghĩa.
4- Tỳ khưu là bậc thông thuộc Bhikkhupātimokkha và Bhikkhunīpātimokkha, hiểu biết rõ điều học và nhận thức đúng đắn theo luật.
5- Tỳ khưu là bậc có trí tuệ sáng suốt có thể làm vắng lặng được sự biến (adhikaraṇa) xảy ra giữa chư Tỳ khưu.
6- Tỳ khưu là bậc kính trọng chánh pháp, lắng nghe chánh pháp, thường thuyết giảng chánh pháp, thỏa thích trong Vi diệu pháp (abhidhamma), Vi diệu luật (abhivinaya).
7- Tỳ khưu là bậc biết tri túc trong y phục, vật thực, chỗ ở, thuốc trị bệnh phát sanh do phước duyên.
8- Tỳ khưu là bậc khi bước tới, bước lui, hoặc ngồi trong nhà đều thu thúc lục căn thanh tịnh, xứng đáng để phát sanh đức tin trong sạch nơi Ngài.
9- Tỳ khưu là bậc đã chứng đắc tứ thiền, muốn nhập bậc thiền nào cũng không khó, là pháp hưởng an lạc ở hiện tại.
10- Tỳ khưu là bậc Thánh A-ra-hán đã giải thoát bằng thiền định (ceto vimutti), hoặc thiền tuệ (paññā vimutti), đã diệt đoạn tuyệt mọi phiền não ngấm ngầm không còn dư sót bằng 4 Thánh Ðạo Tuệ trong kiếp hiện tại này.
Này chư Tỳ khưu, Tỳ khưu là bậc Thera hợp với 10 pháp này, thì ở nơi nào cũng được an lạc.
Bậc Thera thật như thế nào?
Bậc Thera thật không những là bậc có tuổi hạ cao, mà còn kể đến những bậc Sāmaṇera – Sa di đã chứng đắc thành bậc Thánh A-ra-hán.
Trong Chú giải Pháp cú, tích Ngài Lakuṇḍaka-bhaddiyatthera là bậc Thánh A-ra-hán, được tóm lược như sau:
“Một hôm, nhóm 30 Tỳ khưu đến hầu Ðức Thế Tôn, nhìn thấy Ðại Ðức Lakuṇḍakabhaddiya vừa đi ra, thì họ vào đảnh lễ Ðức Thế Tôn rồi ngồi xuống một nơi hợp lẽ.
Ðức Thế Tôn xét thấy nhóm 30 Tỳ khưu này có duyên lành chứng đắc A-ra- hán, nên Ngài hỏi rằng:
– Các con có nhìn thấy một bậc Thera vừa mới đi ra khỏi nơi đây không?
– Kính bạch Ðức Thế Tôn, chúng con không thấy. Bạch Ngài. – Nhóm 30 Tỳ khưu trả lời.
– Vậy các con đã thấy ai vừa đi ra khỏi nơi đây vậy?
– Kính bạch Ðức Thế Tôn, chúng con vừa thấy một Sāmaṇera: Sa di, đi ra. Bạch Ngài.
– Này chư Tỳ khưu, Lakuṇḍaka ấy không phải là Sāmaṇera bình thường, mà là một bậc Thera thật đó!
– Kính bạch Ðức Thế Tôn, vị Sa di còn quá nhỏ. Bạch Ngài.
– Này chư Tỳ khưu, Như Lai không những chỉ gọi người có tuổi cao, hạ lớn ngồi chỗ Ðại Ðức là Thera; mà Như Lai còn gọi bậc nào đã chứng ngộ chân lý Tứ thánh đế, chứng đắc 4 Thánh Ðạo, 4 Thánh Quả, lúc nào cũng không làm khổ mọi người, bậc ấy cũng được gọi là Thera thật, vậy.
Dạy xong, Ðức Thế Tôn thuyết bài kệ rằng:
“Na tena thero so hoti,
Yenassa palitaṃ siro.
Paripakko vayo tassa,
Moghajiṇṇo’ti vuccati.
Yamhi saccañca dhammo ca,
ahiṃsā saṃyamo damo.
Sa ve vantamalo thīro,
“Thero” iti pavuccati”.
Nghĩa:
Ðầu bạc tuổi tác cao,
Thời lão niên của họ,
Gọi là già vô dụng.
Không phải là Thera.
Người nào giới trong sạch,
Có lục căn thanh tịnh.
Có đầy lòng bi mẫn,
Không làm hại chúng sinh,
Chúng ngộ Tứ thánh đế,
Cùng pháp Siêu tam giới.
Diệt đoạn tuyệt phiền não,
Bằng 4 Thánh Ðạo Tuệ.
Bậc trí ấy gọi là: “Thera! Thera!” thật.
Nhóm 30 Tỳ khưu khi nghe Ðức Phật thuyết xong hai bài kệ, tất cả đều chứng đắc thành bậc Thánh A-ra-hán .
