Giải Thích 3 Trường Hợp:
3- Hỗ-trợ-nghiệp có phận-sự hỗ-trợ cho quả của nghiệp khác đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp ấy, có 7 trường hợp:
1- Đại-thiện-nghiệp đã từng được tạo trong những kiếp-quá-khứ hỗ-trợ cho quả của đại-thiện-nghiệp đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
2- Đại-thiện-nghiệp đã được tạo trong kiếp-hiện-tại hỗ-trợ cho quả của đại-thiện-nghiệp đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển đầy đủ và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
3- Bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đã từng được tạo trong những kiếp-quá-khứ hỗ-trợ cho quả của bất-thiện
nghiệp (ác-nghiệp)đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
4- Bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đã được tạo trong kiếp-hiện-tại, hỗ-trợ cho quả của bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
5- Đại-thiện-nghiệp đã từng được tạo trong những kiếp-quá-khứ hỗ-trợ cho quả của bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
6- Đại-thiện-nghiệp đã được tạo trong kiếp-hiện-tại, hỗ-trợ cho quả của bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
7- Bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đã được tạo trong kiếp-hiện-tại, hỗ-trợ cho quả của đại-thiện-nghiệp đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy
trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
Giải thích 7 trường hợp:
- Trường hợp thứ nhất đến trường hợp thứ tư, giải thích theo Chú-giải và bộ Phụ-chú-giải.
- Trường hợp thứ 5 đến trường hợp thứ 7, giải thích theo bộ Paramatthadīpanīṭīka và bộ Bhāsāṭīkā.
1- Đại-thiện-nghiệp đã từng được tích lũy trong những kiếp-quá-khứ hỗ-trợ cho quả của đại-thiện-nghiệp đó là ngũ-uẩn, danh-pháp, sắc-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại như thế nào?
Ví dụ: Đức-Bồ-tát Thái-tử Siddhattha kiếp chót là kiếp Đức-Bồ-tát Thái-tử Siddhattha con của bà Chánh-cung Hoàng-hậu Mahāmāyādevī của Đức-vua Suddho-dana, có đầy đủ 32 tướng tốt của bậc Đại-nhân và 80 tướng tốt phụ, thường tiếp xúc với các đối-tượng tốt đáng hài lòng.
Đó là trường-hợp đại-thiện-nghiệp đã từng được tích lũy trong những kiếp-quá-khứ hỗ-trợ cho quả của đại- thiện-nghiệp đó là ngũ-uẩn, danh-pháp, sắc-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
2- Đại-thiện-nghiệp đã được tạo trong kiếp-hiện-tại,
hỗ-trợ cho quả của đại-thiện-nghiệp đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại như thế nào?
Ví dụ: Trong thời kỳ Đức-Phật Gotama của chúng ta, gia đình ông Puṇṇa(1) nghèo khổ, làm ruộng thuê của ông phú-hộ Sumana, toàn thể mọi người trong gia đình đều có đức tin trong sạch nơi Tam-bảo:
Ngài Đại-Trưởng-lão Sāriputta nhập diệt-thọ-tưởng suốt 7 ngày đêm. Sáng hôm ấy, sau khi xả diệt-thọ- tưởng, Ngài Đại-Trưởng-lão Sāriputta đi khất thực, khi đi ngang qua nơi ông Puṇṇa đang cày ruộng, ông Puṇṇa đón rước đảnh lễ Ngài Đại-Trưởng-lão và dâng cây tăm xỉa răng và nước uống.
Ngài Đại-Trưởng-lão nhận xong, đi theo đường hướng về nhà ông Puṇṇa, gặp vợ ông Puṇṇa đang đem cơm cho chồng. Bà đảnh lễ Ngài Đại-Trưởng-lão xong bạch rằng:
– Kính bạch Ngài Đại-Trưởng-lão, kính xin Ngài Đại-Trưởng-lão từ, bi tế độ thọ nhận phần vật thực của phận nghèo khó của gia đình con.
Ngài Đại-Trưởng-lão từ, bi tế độ thọ nhận tất cả phần
vật thực. Bà vô cùng hoan hỷ trở về nhà, nấu phần cơm
khác đem cho chồng.
Ông Puṇṇa thả bò đi ăn cỏ, ông ngồi dưới bóng cây chờ đợi vợ, tuy đói bụng, nhưng tâm vô cùng hoan hỷ niệm tưởng đến phước-thiện bố-thí tăm xỉa răng và nước uống đến Ngài Đại-Trưởng-lão Sāriputta.
Ông nhìn thấy vợ từ xa đến trễ hơn mọi ngày, nhưng
bà có vẻ khác thường. Chắc chắn bà đang hoan hỷ một
điều gì đó.
Vừa mới đến nơi, bà liền thưa với chồng rằng:
– Này anh thân thương! Hôm nay, xin anh hãy hoan hỷ thật nhiều. Sáng nay, khi em đem cơm cho anh, giữa đường gặp Ngài Đại-Trưởng-lão Sāriputta đang đi khất thực, em phát sinh đức tin trong sạch đem phần cơm của anh để bát cúng dường đến Ngài Đại-Trưởng-lão. Ngài Đại-Trưởng-lão thọ nhận phần vật thực ấy, không chê
vật thực nghèo khó của chúng ta.
Xin anh nên hoan hỷ phần phước-thiện bố-thí này!
Ông Puṇṇa phát sinh đại-thiện-tâm vô cùng hoan hỷ và ông cũng nói cho bà biết rằng:
– Này em thân thương! Chính sáng nay, anh cũng làm phước-thiện bố-thí tăm xỉa răng và nước uống cúng-dường đến Ngài Đại-Trưởng-lão Sāriputta.
Khi hai vợ chồng ông Puṇṇa đang phát sinh đại-thiện-tâm vô cùng hoan hỷ hoan hỷ phước-thiện bố-thí, ông nhìn xuống thửa ruộng, đất vừa mới cày đã hóa thành vàng ròng sáng chói. Không tin vào mắt mình, ông xuống thửa ruộng lấy lên một thỏi vàng ròng và đưa cho vợ xem.
Đúng là vàng thật! Ông Puṇṇa đem thỏi vàng ấy đến xin yết kiến Đức-vua Bimbisāra, xin Đức-vua truyền lệnh đem 1000 chiếc xe khuân tất cả số vàng về cất trong kho báu của Đức-vua.
Thật ra, số vàng to lớn ấy không phải là của Đức-vua,
mà là của ông bà Puṇṇa. Số vàng to lớn ấy là quả báu của phước-thiện bố-thí, mà ông bà Puṇṇa đã dâng cúng
dường đến Ngài Đại-Trưởng-lão Sāriputta ngày hôm ấy.
Thật vậy, lính trong triều đình đem 1000 chiếc xe đến
thửa ruộng, để thu nhặt những thỏi vàng của Đức-vua, thì những thỏi vàng ấy trở lại thành cục đất như cũ.
Lính về tâu lên Đức-vua rõ sự việc như vậy. Đức-vua Bimbisāra sáng suốt truyền lệnh rằng:
– Này các khanh! Các khanh hãy nghĩ rằng: “Vàng của ông bà Puṇṇa.”
Họ vâng lệnh Đức-vua. Thật đúng như vậy, lần này họ khuân toàn bộ số vàng ấy đem về chất giữa sân rồng
thành một đống vàng cao 180 gang tay.
Cho nên, Đức-vua Bimbisāra tấn phong ông Puṇṇa là “Đại-phú- hộ.”
Sau khi trở thành đại-phú-hộ Puṇṇa, gia đình ông càng có đức tin trong sạch nơi Tam-bảo, làm phước-thiện bố-thí cúng dường đến chư Đại-Đức-Tăng có Đức-Phật chủ trì suốt 7 ngày. Đến ngày thứ 7 Đức-Phật thuyết pháp tế độ gia đình ông Puṇṇa. Toàn gia đình ông đại-phú-hộ Puṇṇa: Ông, bà và cô con gái Uttarā đều trở thành bậc Thánh-Nhập-lưu.
Đó là trường-hợp đại-thiện-nghiệp đã được tạo trong kiếp-hiện-tại hỗ-trợ cho quả của đại-thiện-nghiệp đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
3- Bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đã từng được tạo trong những kiếp-quá-khứ hỗ-trợ cho quả của bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại như thế nào?
Ví dụ: * Chúng-sinh trong địa-ngục luôn luôn bị hành
hạ chịu bao nỗi thống khổ cùng cực, tử rồi lại tái-sinh cứ tiếp diễn như vậy trong cõi địa-ngục trải qua nhiều đại-kiếp trái đất.
* Chúng-sinh loài ngạ-quỷ chịu cảnh đói khát khổ đau trải qua thời gian lâu dài trải qua nhiều kiếp trái đất vẫn chưa thoát khỏi.
* Loài súc-sinh như những con chó bị bệnh ghẻ ngứa khó chịu, nó cứ chạy từ chỗ này đến chỗ khác, chạy đến nơi nào cũng bị người ta xua đuổi, nó bị đói khát, thân mình ốm gầy… Thế mà chúng vẫn kéo dài sinh mạng
qua nhiều tháng, v.v…
Đó là trường-hợp bất-thiện-nghiệp đã từng được tạo trong những kiếp-quá-khứ hỗ-trợ cho quả của bất-thiện-nghiệp đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
4- Bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đã được tạo trong kiếp-hiện-tại hỗ-trợ cho quả của bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại như thế nào?
Ví dụ: * Số loài súc-sinh như con cọp, con thằn lằn, con mèo… là quả của bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp), chúng nó sống bằng cách bắt sống các con vật khác làm vật thực để duy trì tồn tại trong kiếp sống hiện tại.
* Số người mang chứng bệnh nan y là quả phát sinh từ bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp), nhưng số người ấy không biết giữ gìn sức khoẻ, mà hằng ngày họ hút thuốc lá, uống rượu… làm cho chứng bệnh ngày càng phát triển, sự khổ thân càng ngày càng tăng thêm.
Đó là trường-hợp bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đã được
tạo trong kiếp-hiện-tại hỗ-trợ cho quả của bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
5- Thiện-nghiệp đã từng được tạo trong những kiếp-
quá-khứ hỗ-trợ cho quả của bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại như thế nào?
* Loài gia súc như con chó là quả của bất-thiện-nghiệp, nhưng một số con chó được người chủ chăm nom săn sóc nuôi dưỡng rất tử tế. Thậm chí, hằng ngày chúng nó có người lo phục vụ cho ăn, uống, tắm rửa, lau mình, làm vệ sinh chỗ ở… về mùa lạnh, chúng nó được mặc đồ ấm; khi chúng nó bị bệnh có bác-sĩ thú-y chăm lo chữa trị. Chúng nó được người chủ hết mực thương yêu, cho nên cuộc sống của chúng nó được đầy đủ sung túc.
Đó là trường-hợp đại-thiện-nghiệp đã được tạo trong những kiếp-quá-khứ hỗ-trợ cho quả của bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
6- Đại-thiện-nghiệp đã được tạo trong kiếp-hiện-tại, hỗ-trợ cho quả của bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại như thế nào?
Ví dụ: * Loài súc sinh như một số con chó rất tinh khôn, biết nghe lời người chủ dạy như: Bảo chúng ngồi đưa 2 chân trước lên chắp lại cúi xuống lạy; sai chúng ngậm tiền chạy mua tờ báo; loại chó cảnh sát biết ngửi mùi tìm kẻ gian, nhận ra kẻ gian, v.v… những con chó ấy được người chủ thương yêu, chăm nom nuôi nấng chúng rất tử tế, cho nên, cuộc sống của chúng nó được đầy đủ sung túc.
* Hoặc những con chim sáo, con chim vẹt mà người
chủ có thể dạy chúng nói được tiếng người như: chào
hỏi khách đến, biết tụng bài kinh ngắn,… làm cho người nghe vui tai, nên chúng được người trong gia đình thương yêu, được nuôi dưỡng chu đáo.
Đó là trường-hợp đại-thiện-nghiệp đã được tạo trong kiếp-hiện-tại hỗ-trợ cho quả của bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
7- Bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đã được tạo trong kiếp-hiện-tại hỗ-trợ cho quả của đại-thiện-nghiệp đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại như thế nào?
Ví dụ: * Số người làm nghề bán vũ khí giết người, buôn bán rượu và các chất say; buôn bán ma tuý, heroin; làm nghề đánh cá; làm nghề giết gia súc, giết gia cầm, giết trâu, bò, gà, vịt,… để bán thịt, trộm-cắp, hối lộ phi pháp v.v… số người ấy sống bằng tà-nghiệp, tà-mạng, tạo bất-thiện-nghiệp hỗ-trợ cho họ có nhiều tiền của, giàu có, đời sống đầy đủ sung túc trong kiếp-hiện-tại.
Đó là trường-hợp bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) đã được tạo trong kiếp-hiện-tại hỗ-trợ cho quả của đại-thiện-nghiệp đó là ngũ-uẩn, sắc-pháp, danh-pháp được phát triển và duy trì tồn tại trong kiếp-hiện-tại.
2- Hỗ-trợ-nghiệp là nghiệp có phận-sự hỗ-trợ cho quả
của nghiệp khác .
(Xong hỗ-trợ-nghiệp )
(1) bộ Dhammapadāṭṭhakathā, trong tích Uttarā upāsikāvatthu
