5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm này chỉ có thể phát sinh đối với hạng người có đủ tam-nhân (vô-tham, vô-sân, vô-si) (tihetukapuggala) mà thôi, không thể phát sinh đối với hạng người có nhị-nhân (vô-tham và vô-sân) không có vô-si (dvihetukapuggala).

5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm này chỉ có thể phát sinh trong 22 cõi là 1 cõi người, 6 cõi trời dục-giới, và 15 cõi trời sắc-giới phạm-thiên (trừ cõi trời sắc-giới Vô-tưởng-thiên, bởi vì cõi này không có tâm, chỉ có thân mà thôi).

5 bậc thiền sắc-giới

Hành-giả thực-hành thiền định chọn đề-mục thiền- định có khả năng dẫn đến chứng đắc theo tuần tự từ đệ nhất thiền sắc-giới thiện-tâm đến đệ ngũ thiền sắc-giới thiện-tâm như sau:

Ban đầu, hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-định, thiền định với đề-mục thiền-định ấy, định-tâm phát sinh có 5 chi-thiền (jhānaṅga) có khả năng diệt bằng cách chế-ngự (vikkhambhanapāhāna) được 5 pháp-chướng- ngại (nivaraṇa) ví như lấy đá đè cỏ, làm cho cỏ không thể vươn lên được.

5 chi-thiền (jhānaṅga)

  • Vitakka: Hướng-tâm đến đối-tượng đề-mục thiền-định duy nhất ấy
  • Vicāra: Quan-sát trong đề-mục thiền-định ấy
  • Pīti: Hoan-hỷ phát sinh do định-tâm an trú trong đề-mục thiền-định ấy
  • Sukha: An-lạc phát sinh do định-tâm hoan hỷ trong đề-mục thiền-định ấy
  • Ekaggatā: Nhất-tâm định-tâm vững chắc phát sinh do an lạc trong đề-mục thiền-định ấy

5 pháp-chướng-ngại (nivaraṇa)

  • Kāmacchanda nivaraṇa: Tham-dục trong ngũ-dục (sắc, thanh, hương, vị xúc) là pháp-chướng-ngại của thiền định
  • Byāpāda nivaraṇa: Sân-hận là pháp-chướng-ngại của thiền định
  • Thīnamiddha nivaraṇa: Buồn-chán – buồn-ngủ là pháp-chướng-ngại của thiền định
  • Uddhaccakukkucca nivaraṇa: Phóng tâm – hối hận là pháp-chướng-ngại của thiền định
  • Viccikicchā nivaraṇa: Hoài-nghi là pháp-chướng-ngại pháp của thiền định

5 chi-thiền chế ngự 5 pháp-chướng-ngại như thế nào?

5 chi-thiền đó là 7 tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm, còn 5 pháp-chướng-ngại đó là 7 tâm-sở đồng sinh với ác-tâm. Mỗi chi-thiền có khả năng chế ngự được mỗi pháp-chướng-ngại như sau:

  • Vitakka: Hướng-tâm đến một đề-mục thiền-định nên chế-ngự được pháp-chướng-ngại buồn-chán – buồn-ngủ (thīna-middha nivaraṇa)
  • Vicāra: Quan-sát trong đề-mục thiền-định nên chế-ngự được pháp-chướng-ngại hoài-nghi (viccikicchā nivaraṇa)
  • Pīti: Hoan-hỷ trong đề-mục thiền-định nên chế-ngự được pháp-chướng-ngại sân-hận (byāpāda nivaraṇa).
  • Sukha: An-lạc trong đề-mục thiền-định nên chế-ngự được pháp-chướng-ngại phóng-tâm – hối-hận. (uddhacca-kukkucca nivaraṇa).
  • Ekaggatā: Nhất-tâm trong đề-mục thiền-định nên chế-ngự pháp-chướng-ngại tham-dục (kāmacchanda nivaraṇa).
3-Rūpāvacarakusalakamma: Sắc-giới thiện-nghiệp
Thiền sắc-giới có 5 bậc thiền

Nền Tảng Phật Giáo

Phước thiện pháp thí thanh cao này của mỗi người chúng con, xin làm duyên lành dẫn dắt mỗi người chúng con đến chứng đắc Arahán Thánh Đạo - Arahán Thánh Quả và Niết Bàn, diệt đoạn tuyệt mọi phiền não trầm luân, giải thoát khổ tử sinh luân hồi trong ba giới bốn loài.

Nền Tảng Phật Giáo has 640 posts and counting. See all posts by Nền Tảng Phật Giáo

Nền Tảng Phật Giáo

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *