Dục-Giới Lộ-Trình-Tâm

Trong mỗi dục-giới lộ-trình-tâm có các loại tâm theo tuần tự sinh rồi diệt liên tục nhiều nhất qua 17 sát-na tâm, theo thời gian tuổi thọ của đối tượng dục-giới, qua ngũ-môn lộ-trình-tâm.

* Ngũ-môn lộ-trình-tâm

Ví dụ: Nhãn-môn lộ-trình-tâm tiếp nhận đối-tượng sắc rõ ràng, thì nhãn-môn lộ-trình-tâm có các loại tâm theo tuần tự sinh rồi diệt liên tục qua 17 sát-na tâm theo thời gian tuổi thọ của đối-tượng sắc ấy.

 

Đồ Biểu Nhãn Môn Lộ-trình-tâm

Bhavaṅgacitta: Hộ-kiếp-tâm có đối tượng cũ (viết tắt bha).

1-Atītabhavaṅgacitta: Hộ-kiếp-tâm có đối-tượng sắc mới hiện-tại (viết tắt atī).

2- Bhavaṅgacalanacitta: Hộ-kiếp-tâm rung động do đối-tượng sắc mới (viết tắt na).

3- Bhavaṅgapacchedacitta: Hộ-kiếp-tâm bị cắt do đối-tượng sắc mới (viết tắt da).

4- Pañcadvāravajjanacitta: Ngũ-môn hướng-tâm có khả năng tiếp nhận 5 đối tượng sắc, thanh, hương, vị, xúc  (viết tắt pañ).

5- Cakkhuviññāṇacitta: Nhãn-thức-tâm làm phận-sự nhìn thấy đối-tượng sắc (viết tắt cak).

6- Sampaṭichanacitta: Tiếp-nhận-tâm làm phận-sự tiếp nhận đối tượng sắc trần (viết tắt sam).

7- Santīraṇacitta: Suy-xét-tâm làm phận-sự suy xét đối tượng sắc tốt hoặc xấu (viết tắt san).

8- Voṭṭhabbanacitta: Xác-định-tâm đó là ý-môn hướng tâm làm phận-sự xác định đối tượng sắc trần (vt. voṭ) .

9-15 Javanacitta: Tác-hành-tâm làm phận-sự tạo ác-nghiệp hoặc đại-thiện-nghiệp hoặc đại-duy-tác-tâm (tâm của bậc Thánh-A-ra-hán) (viết tắt ja).

16-17 Tadālambanacitta: Tiếp-đối-tượng-tâm làm phận-sự tiếp đối tượng sắc, còn lại 2 sát-na tâm nữa là hết tuổi thọ của đối-tượng sắc, đồng thời chấm dứt nhãn-môn lộ-trình-tâm (viết tắt ta)

– Bhavaṅgacitta: Hộ-kiếp-tâm trở lại tiếp nhận đối tượng cũ.

Đó là nhãn-môn lộ-trình-tâm, tương tự như vậy nhĩ- môn lộ-trình-tâm, tỷ-môn lộ-trình-tâm, thiệt-môn lộ-trình-tâm, thân-môn lộ-trình-tâm, mỗi lộ-trình-tâm chỉ khác mỗi thức-tâm làm phận-sự tiếp xúc biết đối tượng như:

– Nhĩ-thức-tâm làm phận-sự nghe đối-tượng thanh.

– Tỷ-thức-tâm làm phận-sự ngửi đối-tượng hương.

– Thiệt-thức-tâm làm phận-sự nếm đối-tượng vị.

– Thân-thức-tâm làm phận-sự xúc giác đối-tượng xúc.

3- Aparāpariyavedanīyakamma: Kiếp-Kiếp Quả-Nghiệp
Dục-Giới Lộ-Trình-Tâm: Ý-môn lộ-trình-tâm

Nền Tảng Phật Giáo

Phước thiện pháp thí thanh cao này của mỗi người chúng con, xin làm duyên lành dẫn dắt mỗi người chúng con đến chứng đắc Arahán Thánh Đạo - Arahán Thánh Quả và Niết Bàn, diệt đoạn tuyệt mọi phiền não trầm luân, giải thoát khổ tử sinh luân hồi trong ba giới bốn loài.

Nền Tảng Phật Giáo has 640 posts and counting. See all posts by Nền Tảng Phật Giáo

Nền Tảng Phật Giáo

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *