Trường-Hợp Đặc Biệt Chư Bậc Thánh-Nhân
Nếu bậc Thánh-Nhập-lưu, bậc Thánh-Nhất-lai đã chứng-đắc bậc thiền sắc-giới thiện-tâm nào trong 4 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm là đệ nhất thiền sắc-giới thiện-tâm cho đến đệ tứ thiền sắc-giới thiện-tâm, hai bậc Thánh-nhân ấy sau khi chết thì chắc chắn bậc thiền sắc-giới thiện-nghiệp ấy cho quả là bậc thiền sắc-giới quả-tâm gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp-kế-tiếp trên tầng trời sắc-giới tương xứng với bậc thiền quả-tâm ấy, ngoại trừ tầng trời Vô-tưởng-thiên và 5 tầng trời sắc-giới Tịnh-cư-thiên, bởi vì 5 tầng trời Tịnh-cư-thiên ấy dành riêng cho bậc Thánh-Bất-lai đã chứng đắc đệ tứ thiền sắc-giới thiện-tâm có năng lực đặc biệt của 5 pháp-chủ (indriya): tín-pháp-chủ, tấn-pháp-chủ, niệm-pháp-chủ, định-pháp-chủ, tuệ-pháp-chủ.
Hai bậc Thánh-nhân ấy sau khi đã tái-sinh kiếp-hiện-hữu trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên, hai bậc Thánh-nhân ấy sẽ trở thành bậc Thánh-A-ra-hán tại tầng trời sắc-giới phạm-thiên ấy, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, tại tầng trời ấy.
Nếu hai bậc Thánh-nhân ấy chưa trở thành bậc Thánh
A-ra-hán, đến khi hết tuổi thọ tại tầng trời ấy thì không tái-sinh kiếp sau trở lại cõi thiện-dục-giới, mà chỉ tái-sinh kiếp-kế-tiếp trên tầng trời cao hơn theo tuần tự mà thôi, chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh-A-ra-hán trên tầng trời Quảng-quả-thiên (Vehapphala), rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân hồi trong tam-giới.
* Nếu bậc Thánh-Nhập-lưu, bậc Thánh-Nhất-lai nào đã chứng đắc bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm nào, thì hai bậc Thánh ấy sau khi chết, chắc chắn bậc thiền vô-sắc-giới thiện-nghiệp ấy cho quả là bậc thiền vô-sắc-giới quả-tâm ấy gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp-kế-tiếp trên tầng trời vô-sắc-giới tương xứng với bậc thiền vô-sắc-giới quả-tâm ấy, rồi sẽ trở thành bậc Thánh-A-ra-hán, tịch diệt Niết-bàn, tại cõi trời vô-sắc-giới ấy.
* Bậc Thánh-Bất-lai nào chứng đắc đệ tứ thiền sắc-giới thiện-tâm, nếu 1 trong 5 pháp-chủ (tín-pháp-chủ, tấn-pháp-chủ, niệm-pháp-chủ, định-pháp-chủ, tuệ-pháp-chủ) có năng lực bậc thượng, thì bậc Thánh-Bất-lai ấy sau khi chết, chắc chắn đệ tứ thiền sắc-giới thiện-nghiệp cho quả là đệ tứ thiền sắc-giới quả-tâm gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp-kế-tiếp trên 1 trong tầng trời Tịnh-cư-thiên (Suddhavāsa) tương xứng với năng lực của pháp-chủ ấy, rồi sẽ trở thành bậc Thánh-A-ra-hán tại tầng trời ấy, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, tại tầng trời ấy.
Nếu bậc Thánh-Bất-lai ấy chưa trở thành bậc Thánh-A-ra-hán thì sau khi chết, chắc chắn phải tái-sinh (hoá-sinh) kiếp-kế-tiếp trên tầng trời cao hơn theo tuần tự đến tầng trời Sắc-cứu-cánh-thiên (Akaniṭṭha), chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh-A-ra-hán trên tầng trời ấy, rồi sẽ
tịch diệt Niết-bàn, tại tầng trời ấy.
* Bậc Thánh-Bất-lai đã sinh trên cõi Tịnh-cư-thiên (Suddhavāsa) rồi có 4 điều chắc chắn là
1- Bậc Thánh-Bất-lai đã sinh 1 trong 5 tầng trời Tịnh-cư-thiên rồi, sẽ không tái-sinh kiếp sau trong tầng sắc-giới nào khác, và 4 cõi vô-sắc-giới.
2- Không tái-sinh kiếp-kế-tiếp trở lại tầng trời cũ.
3- Sau khi chết tại tầng trời ấy, không tái-sinh kiếp-kế-tiếp trong tầng trời thấp hơn, mà chỉ tái-sinh kiếp-kế-tiếp trong tầng trời cao hơn mà thôi.
4- Bậc Thánh-Bất-lai sẽ trở thành bậc Thánh-A-ra-hán tại tầng trời trong cõi Tịnh-cư-thiên (Suddhavāsa).
* Bậc Thánh-Bất-lai nào chứng đắc đệ tứ thiền sắc-giới thiện-tâm nếu có năng lực của 5 pháp-chủ bậc hạ hoặc bậc trung thì bậc Thánh-Bất-lai ấy sau khi chết, chắc chắn đệ tứ thiền sắc-giới thiện-nghiệp cho quả là đệ tứ thiền sắc-giới quả-tâm gọi là tái-sinh-tâm (paṭi-sandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp-kế-tiếp trên tầng trời Quảng-quả-thiên (Vehapphala), chắc chắn bậc Thánh-Bất-lai ấy sẽ trở thành bậc Thánh-A-ra-hán tại tầng trời Quảng-quả-thiên ấy, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn tại tầng trời Quảng-quả-thiên ấy.
* Bậc Thánh-Bất-lai chắc chắn tái-sinh kiếp-kế-tiếp trên các tầng trời sắc-giới, ngoại trừ tầng trời Vô-tưởng-thiên (Asaññasatta) mà thôi.
Thật vậy, trường-hợp bậc Thánh-Bất-lai thuộc về bậc Thánh-nhân Sukkhavipassaka:bậc Thánh-Bất-lai không chứng đắc bậc thiền sắc-giới, nhưng đến khi gần chết bất kỳ trường-hợp nào, chắc chắn một bậc thiền sắc-giới nào phát sinh, do năng lực của thiền-định, bởi vì bậc Thánh-Bất-lai đã diệt-đoạn-tuyệt được kāmacchanda nivaraṇa: tham-dục trong 5 đối-tượng dục: sắc-dục, thanh-dục, hương-dục, vị-dục, xúc-dục không còn nữa, không có pháp nghịch với thiền-định, cho nên bậc thiền sắc-giới thiện-tâm dễ dàng phát sinh ngay tức thì đối với bậc Thánh-Bất-lai. Bậc thiền sắc-giới thiện-tâm nào phát sinh đối với bậc Thánh-Bất-lai nào thì bậc Thánh-Bất-lai ấy sau khi chết, chắc chắn bậc thiền sắc-giới thiện-nghiệp ấy cho quả là bậc thiền sắc-giới quả-tâm ấy gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp-kế-tiếp trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên, tương xứng với bậc thiền sắc-giới quả-tâm ấy.
* Bậc Thánh-Bất-lai nào thực-hành pháp-hành thiền-định, đã chứng đắc bậc thiền sắc-giới thiện-tâm nào. Bậc Thánh-Bất-lai ấy sau khi chết, chắc chắn bậc thiền sắc-giới thiện-nghiệp ấy cho quả là bậc thiền sắc-giới quả-tâm ấy gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận
sự tái-sinh kiếp-kế-tiếp trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên, tương xứng với bậc thiền sắc-giới quả-tâm ấy.
* Chư-thiên nào cõi trời dục-giới, đến hầu đảnh lễ Đức-Phật, lắng nghe thuyết-pháp, sau khi nghe chánh-pháp, rồi thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, dẫn đến chứng-ngộ chân-lý tứ-Thánh-đế, chứng đắc từ Nhập-lưu-Thánh-đạo, Nhập-lưu-Thánh-quả, Niêt-bàn, cho đến Bất-lai-Thánh-đạo, Bất-lai-Thánh-quả và Niết-bàn, trở thành bậc Thánh-Bất-lai đã diệt-đoạn-tuyệt được kāmarāgānusaya: ái-dục ngấm-ngầm trong tâm, khi trở về cõi trời dục-giới, vị chư-thiên ấy suy xét thấy cõi trời dục-giới không thích hợp với mình, nên phát nguyện chuyển kiếp (chết) tại cõi trời dục-giới, bậc thiền sắc-giới thiện-tâm phát sinh, vị chư-thiên Thánh-Bất-lai sau khi chết, bậc thiền sắc-giới thiện-nghiệp cho quả là bậc thiền sắc-giới quả-tâm gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhi-citta) làm phận-sự tái-sinh kiếp-kế-tiếp trên cõi trời sắc-giới phạm-thiên, tương xứng với bậc thiền sắc-giới quả-tâm ấy.
Cho nên, bậc Thánh-Bất-lai sau khi chết, vĩnh viễn không còn tái-sinh kiếp-kế-tiếp trở lại trong 7 cõi thiện-dục-giới, mà chỉ tái-sinh kiếp-kế-tiếp trên cõi trời sắc-giới phạm-thiên mà thôi.
